रासायनिक मलको विकल्पमा गड्यौला मलकाे प्रयोग गर्दै किसान

भजनी- यतिबेला किसान रासायनिक मलको अभावमा मलबिनै धान रोप्‍न थालेका छन् । नेपाल-भारत सीमावर्ती क्षेत्रका किसानले भारतीय बजारबाट रासायनिक मल किनेर काम चलाउन थालेका छन् भने कतिपय मलको पर्खाइमा छन् । केही किसानले भने गड्यौला मलको उत्पादन थालेका छन् । 

कैलालीको टीकापुर नगरपालिका-१ का ललित थापाले तीन वर्षदेखि गड्यौला मल उत्पादन गर्दै आएका छन् । उनले गड्यौला मल उत्पादन गर्न थालेपछि रासायनिक मलको खोजीमा दौडनु परेको छैन । थापाले व्यावसायिक रुपमा गड्यौला मलको उत्पादन गर्न थालेपछि अन्य किसानको मागलाई समेत उनले पूर्ति गर्दै आएका छन् । माटोको उर्वरा शक्ति बढाउने भएका कारण पछिल्लो समय व्यावसायिक कृषि खेती गर्नेका लागि गड्यौला मल निकै उपयोगी हुन थालेको थापा बताउँछन् ।
  
'मैले वार्षिक २०० क्विन्टल गड्यौला मल उत्पादन गर्दै आएको छु । अहिलेको उत्पादनले माग पूरा गर्न सकिरहेको छैन,' उनले भने, 'किसानले गड्यौला मललाई जैविक मलको रुपमा प्रयोग गर्दै आएका छन् । केही वर्ष पछि मात्रै त्यसको परिणाम आउने भएकोले छोटो समयमै नाफा कमाउने किसानका लागि लाभदायक नभए पनि माटोलाई सन्तुलनमा राख्न र विषादी रहित उत्पादनका लागि गड्यौला मल निकै उपयोगी छ ।' 

---

गाई भैँसीको मलमूत्र र सड्ने झारपातको प्रयोग गरी गड्यौला मल तयार पारिन्छ । चौपायाको मलमूत्रलाई संकलन गरेर त्यसमा गड्यौला राखिन्छ र गड्यौलाले त्यसलाई आफ्नो आहाराको रूपमा खाने र त्यहीँ दिशा गर्ने भएकाले त्यसैलाई मलको रुपमा प्रयोग गरिने थापा बताउँछन् ।

माटोलाई चिस्यान बनाई राख्‍ने भएकाले पनि गड्यौला मल माटोको लागि निकै लाभदायी भएको मल उत्पादक किसान बताउँछन् । गड्यौला मल बनाउँदा गाईको पिसाब प्रयोग गरिने भएकाले खेतीमा लाग्‍ने रोगमा पनि कमी आउने गरेको नरेश रावल बताउँछन् । उहाँ चार  वर्षदेखि गड्यौला मल उत्पादन गर्दै आएका छन् । 

व्यावसायिक पशुपालनमा लागेका रावल पशुबाट उत्पादन भएको मलमूत्रलाई संकलन गरेर त्यसमा गड्यौलालाई राखेर मल उत्पादनमा लागेका हुन् । 'मैले यसलाई व्यावसायिक रूपमै त लिएको छैन तर खेतीका लागि भने गड्यौला मल ठीक छ,' उनले भने, 'सुरुआतमै रासायनिक मलको जस्तो प्रतिक्रिया गड्यौला मलको देखिँदैन । पछिका लागि र माटोको उर्वरा शक्ति कायम राख्‍न यो महत्वपूर्ण छ ।' उनले वार्षिक २०० क्विन्टल गड्यौला मल उत्पादन गर्दै आएका छन् ।

प्रचारप्रसारको कमी र मलको बारेमा किसानलाई बुझाउन नसक्दा अझै पनि गड्यौला मलबारे  शंका रहेको किसान यज्ञराज जैशी बताउँछन् । उनले मल प्रयोग गर्न थालेको एक दुई वर्षपछि मात्रै प्रभाव देखिने गरेकाले किसानले त्यसको वास्तबिकता बुझ्‍न नसकेको बताए । 'हामीलाई पनि सुरूमा निकै चिन्ता थियो । अहिले खेती राम्रो मात्रै होइन माटोमा समेत सुधार आएको छ,' उनले भने, 'माटोका लागि गड्यौला मल जति उपयोगी अरू कुनै छैन ।'

किसानले गड्यौला मलको अत्यधिक माग गरिरहेको बताए । रासस