खेतीयोग्य बाँझो जग्गामा सामूहिक खेती

बागलुङ : बारी बाँझै पल्टिने तर उब्जनी किनेर खानुपर्ने स्थितिलाई फेर्न यहाँका किसान सामूहिक खेतीमा लागेका छन् । गलकोट नगरपालिका–७ मल्म, टोक्रीका किसानले समूह नै बनाएर बाँझो बारीमा खेती सुरु गरेका हुन् । जे फल्छ त्यही लगाउने तर जग्गा बाँझो नछाड्ने भनेर सामूहिक खेती सुरु गरिएको राम्चेढुङ्गा कृषि तथा पशुपालन समूहका अध्यक्ष विष्णु थापाले बताए । 

वैदेशिक रोजगार र बसाइँसराइले रित्तिदै गएको गाउँ हो, टोक्री । अध्यक्ष थापाका अनुसार त्यहाँको झण्डै ९० प्रतिशत खेतीयोग्य जग्गा बाँझो छ । समूहले पहिलो चरणमा दश रोपनीमा आलुखेती लगाएको छ । अरु तरकारी र अन्न बालीको खेती विस्तार गर्ने योजनामा समूह लागेको छ । “आलुसँगै टिमुर, बेसार, अकबरे खुर्सानी, फर्सी, उखुलगायतको व्यावसायिक खेती गर्ने तयारी छ”, अध्यक्ष थापाले भने, “जग्गा पनि व्यवस्थापन गर्दै जाने, खेती पनि बढाउँदै लाने सोचमा छौँ ।” 

---

आलु खेतीका लागि स्थानीय यमकली थापाले जग्गा उपलब्ध गराएको सो समूहले जनाएको छ । उनको परिवारका सदस्य बुटवल र जापानमा छन् । गाउँ बसेर खेती किसानी गर्ने कोही नभएपछि यमकलीको बारी यसै बाँझो पल्टिएको थियो । “समूहले बाँझो जग्गामा खेतीबाली लगाउन थालेको थाहा पाएपछि विदेशमा रहेकाले पनि आफ्नो बारीमा खेती गर्न भन्दै फोन गर्न थाल्नुभएको छ”, अध्यक्ष थापाले भने, “गाउँलाई आयआर्जनसँग जोड्ने, बसाइँसराइ र विदेश पलायनलाई पनि कम गर्ने उद्देश्यले सामूहिक उत्पादनमा लागेका हौँ ।”

आलुखेतीका लागि तत्काललाई ५० हजार खर्च भएको समूहले जनाएको छ । उक्त खर्च समूहमा सहभागी १४ किसानले व्यहोरेका छन् । ताराखोलाबाट बीउ ल्याएर आलु लगाइएको किसान लीला थापाले बताए । आलु लगाउँदा समूहमा रहेका सबै किसानको बराबर श्रम परेको उनको भनाइ छ । “यो ठाउँमा राम्रो अन्नपात हुन्छ, अहिले धेरैले घर छाडेपछि खेतबारी बाँझै छन्”, यमकलीले भने, “हामी गाउँमा भएकाले समूहमा मिलेर खेती सुरु गरेका हौँ ।”

मानिसले विदेश र सहर ताक्दा बाँझो भएको गाउँको जग्गालाई हराभरा पार्ने समूहको योजनालाई धेरैले मन पराएका छन् । टोक्रीमा मात्रै झण्डै ४०० रोपनी खेतीयोग्य जग्गा बाँझो रहेको समूहको आँकलन छ । केही वर्षअघिसम्म ४० घरधुरीको बसोबास रहेको टोक्रीमा अहिले १४ परिवार मात्र छन् ।

त्यहाँका अधिकांश परिवारका सदस्य वैदेशिक रोजगारीका क्रममा जापानमा छन् । समयक्रममा गाउँ नै रित्तिने होकी भन्ने चिन्ता स्थानीयवासीमा छ । उत्पादन र रोजगारीको सुविधा दिन सकेमा बसाइँसराइ रोक्न सकिने कतिपयको विश्वास छ । समूहले कृषि र पशुपालनको वृहद् अवधारणा बनाएर टोक्रीलाई आत्मनिर्भर गाउँका रुपमा विकास गर्नुपर्ने जनाएको छ । त्यसका लागि राज्यका निकायको पनि सहयोग चाहिने समूहका अध्यक्ष थापाको भनाइ छ ।

 उर्वर माटो, हावापानी, चरिचरन भएका कारण त्यस क्षेत्र कृषि र पशुपालनका लागि उपयुक्त छ । सडक सञ्जाल र अरु सुविधा पनि पुगेको हुँदा त्यहाँको उत्पादनलाई बजारीकरण गर्न कुनै समस्या छैन । अध्यक्ष थापाको घुम्टे बाख्रा फार्म पनि त्यहीँ सञ्चालित छ । फार्ममा ५० भन्दा बढी बाख्रा छन् । त्यसबाट उहाँले राम्रै कमाइ गर्नुहुन्छ । व्यक्ति मात्र सफल भएर नहुने भन्दै सिङ्गै गाउँलाई उत्पादन र आयआर्जनमा जोड्ने उद्देश्यले सामूहिक खेतीका लागि आफूले पहल लिएको अध्यक्ष थापाको भनाइ छ । 

गाउँलेले पर्यटकीय गतिविधिका लागि टोक्रीमै सामुदायिक घरबासको अवधारणा पनि अघि सारेका छन् । त्यहाँको पर्यटकीय गन्तव्यस्थल राम्चेढुङ्गाको पर्यटन प्रवद्र्धनमा पनि उनीहरुको हातेमालो छ । गलकोट नगरपालिकासहित पर्यटन हेर्ने निकायले राम्चेढुङ्गामा पर्यटकीय पूर्वाधार पुर्‍याउन लगानी गरेका छन् । रासस