अर्थ / बाणिज्य

कहाँबाट थुप्रियो स्वीस बैंकमा नेपालीको धन, एफआइयू सूचना अदालतमा प्रमाण बन्दैन

इकागज |
असार ७, २०७८ सोमवार १६:९ बजे

काठमाडौँ : सन् २०२० मा स्वीस बैंकमा नेपालीको ३६ करोड ८ लाख २२ हजार स्वीस फ्रैंक अर्थात् ४८ अर्ब रुपैयाँ (सन् २०२० को जुन महिनाको विनिमय दर अनुसार) रहेको देखिन्छ । स्वीस नेशनल बैंकले हालै सार्वजनिक गरेको तथ्यांक अनुसार सन् २०१५ यता स्वीस बैंकमा नेपालीको पैसा जम्मा हुने क्रम उल्लेख्य बढेको देखिन्छ । 

पञ्चायतकालदेखि नै ‘पम्फादेवी’ लगायत अनेक मिथकहरू प्रयोग गर्दै राजनीतिक दलहरूले राजदरबारले स्वीस बैंकमा पैसा राखेको बताउने गर्थे । तर गणतन्त्रपछि स्वीस बैंकमा नेपालीहरूको धन अझै बढेको छ । 


सम्पत्ति शुद्धीकरण र आतंकवादमा वित्तीय लगानी नियन्त्रणका लागि विश्वव्यापी सहकार्यले यसरी अपारदर्शी ढङ्गले स्रोत 'ट्रान्सफर' हुन जटिल देखिन्छ । वैदेशिक रोजगारीबाट आउनुपर्ने रेमिट्यान्स हुण्डीमा प्रयोग भएको अनुमानलाई बल दिनेगरी स्वीस बैंकमा बढीरहेको नेपालीको सम्पत्तिले यसैलाई संकेत गर्दछ । 

यस्तो रकम मूलतः स्रोतको वैधानिकता पुष्टी गर्न कठिन हुनेहरूले ‘पार्क’ गरेको तर यसमा ठोस अनुसन्धान हुन नसक्नुले भ्रष्टाचार, असुली, आयातमा अधिक बिजकीकरण, हुण्डी लगायतका माध्यमबाट पुर्‍याइएको हुनसक्छ । नेपालीलाई विदेशमा लगानी गर्न प्रतिबन्ध छ । २०२१ सालमा बनेको ‘नेपालीलाई विदेशमा लगानी गर्न प्रतिबन्ध गर्ने ऐन’ अहिलेसम्म बहाली रहेका कारण नेपालबाट तेश्रो देशमा वैधानकि तवरले लगानी लैजान सकिने अवस्था छैन । कानुनी प्रतिबन्धका बाबजुद पनि स्वीस बैंकमा नेपालीहरूको धन हरेक वर्ष बढ्दै जानुले यसमा संशय उत्पन्न गराएको हो । यसमा सम्पत्ति शुद्धीकरण अनुसन्धान विभाग, नेपाल राष्ट्र बैंकको मातहतमा रहेको वित्तीय जानकारी इकाइ (एफआइयू) ले अनुसन्धान गर्न सक्छन् । 

सम्पत्ति शुद्धीकरण अनुसन्धान विभागले यस्ता पुँजी हस्तान्तरणसँग सम्बन्धित देशसँग नेपालको पारस्पारिक कानुनी सहायता सन्धि (म्युचुअल लिगल असिस्टेन्स ट्रीटी) नभएका कारण अनुसन्धान प्रभावकारीरूपमा अघि बढाउन नसकिएको जनाएको छ । 

वित्तीय जानकारी इकाइ (एफआइयू)ले आफ्नो सञ्जाल प्रयोग गरी यस्ता सूचनाहरू लिन सक्छ, तर एफआइयूको माध्यमबाट लिइएका सूचनालाई अदालतमा प्रमाणका रूपमा पेश गर्न सकिदैंन । लामो समयदेखि स्वीजरल्याण्ड लगायत अन्य मुलुकहरूसँग पारस्परिक कानुनी सहायता सम्झौताको पहल पनि अघि बढ्न सकेको छैन । 
विश्वभरका देशहरूबाट स्वीस बैंकमा सम्पत्ति थुप्रिनु, त्यी खातावालाहरूको सम्बन्धमा बैंकले राख्ने गोपनीयता हो । केही वर्षअघि स्वीजरल्याण्डमा रहेको एचएसबीसी बैंकबाट ‘डेटा लिक’ हुँदा पनि नेपालले खातावालाहरूको सूचना लिन खोजेको थियो, तर स्वीजरल्याण्डको केन्द्रीय बैंकले पारस्पारिक कानुनी सहायता सन्धि नभएको भन्दै दिन इन्कार गर्‍यो । 

सम्पत्ति शुद्धीकरण विभाग मात्र होइन, यी सूचना फाइनान्सियल एक्सन टास्क फोर्स (एफएटीएफ) का सदस्य देशहरूको वित्तीय जानकारी इकाइका प्रमुखहरू सम्मिलित एगमन्ट ग्रुपलाई समेत दिन स्वीस नेशनल बैंकले अस्वीकार गरेको थियो । जसका कारण त्यी खातावाला को हुन् भन्ने सम्बन्धमा प्रभावकारी अनुसन्धान गर्न कठिन भएको हो । 

स्वीस बैंकमा नेपालीको पैसा 

वर्ष

स्वीस फ्रैंक

सन् २००८

 ८ करोड ६२ लाख

सन् २००९

 ६ करोड ८८ लाख

सन् २०१०

 ९ करोड ७१ लाख

सन् २०११

 ७ करोड ४६ लाख  

सन् २०१२

 १२ करोड ५९ लाख

सन् २०१३

 ८ करोड ४८ लाख

सन् २०१४

 १० करोड २२ लाख

सन् २०१५

 ३१ करोड ४४ लाख

सन् २०१६

 ३१ करोड ०६ लाख

सन् २०१७

 ३२ करोड २८ लाख

सन् २०१८

 २४ करोड ८७ लाख

सन् २०१९

 १७ करोड ५८ लाख

सन् २०२०

 ३६ करोड ८ लाख

स्रोत : एन्युल ब्यांकिङ्ग स्ट्याट्स्टीक्स, २०२०; स्वीस नेशनल बैंक


Author

थप समाचार
x