मेरो एउटा 'अभागी' गीतको कथा

जंगबहादुर राणाको बेलाइत यात्रासँग जोडिएको एउटा किस्साबाट कुरा सुरु गरौँ। 
बेलाइतको विशेषताबारे त्यहाँका समकक्षीले जंगबहादुरसँग गफ लगाएछन्, ‘थाहा छ जंगबहादुर, हाम्रो बेलाइतमा असी प्रतिशतभन्दा धेरै जनता खेलाडी छन्, उनीहरू कुनै न कुनै खेल खेलेकै हुन्छन् ।’ जंगबहादुरलाई पनि नेपाल र नेपालीको विशेषताबारे केही त बोल्नुपर्छ भन्ने लागेछ अनि उनले पनि भनेछन्, ‘बेलाइत सरकारलाई जानकारी गराउन चाहन्छु हाम्रो नेपालमा असी प्रतिशत जनता गीत, संगीत र साहित्यसँग जोडिएका छन् !’ 

जंगबहादुरको कुरा सुनेर बेलाइती छक्क पर्दै सोधेछन्— बाफरे असी प्रतिशत जनता साहित्यकार ? 
जंगबहादुरले अझ हौसिँदै गफ दिएछन्, ‘गाउँघर मेलापात गर्ने सबैले आफ्नै गीत गाउँदै हिँड्छन्, अलिकति लेखपढ गर्न जानेको मान्छे गीत–कविता नलेखी बस्ने कोही छैन ।’ 

---

गीतकारत्रय राष्ट्रकवि घिमिरे, राजेन्द्र थापा, कृष्णहरि बरालले मन पराएको मेरो एउटा ‘अभागी’ गीत 

जंगबहादुरसँग जोडिएको यो किस्सा यथार्थ हो वा अतिरञ्जना ? त्यसको ठ्याक्कै यकिन त छैन, तर म आफूलाई चाहिँ जंगबहादुरले भनेझैँ असी प्रतिशत ‘साहित्यकार नेपाली’भित्र पार्न चाहन्छु । 
टेलिभिजन र अखबारी लेखनको कुरा बेग्लै छ ।
त्यसको अलावा साहित्य मन पर्छ ।
केही गीत, गजल र कविताहरू राष्ट्रिय स्तरका पत्रपत्रिका र डिजिटल पत्रिकामा प्रकाशित पनि भएका छन् । कहीँ कतै प्रकाशित मेरा केही फुटकर रचनालाई अपवाद मान्ने हो भने साहित्य लेखनमा म नितान्त ‘डायरी कवि र डायरी गीतकार’ हुँ । 
एकान्तमा गुनगुनाउनेलाई ‘बाथरुम सिङ्गर’ भनेझैँ, लेखेर गुपचुप राख्ने ‘डायरी साहित्यकार’ ।
माथी भनेझैँ डायरी साहित्यमा समेटिएको मेरो यो गीत :

१७ असार २०७२ मा डायरीमा कैद हुन पुगेको यो गीतबारे थोरै सन्दर्भ जोड्छु है :
सन्दर्भ : एक 
२०७२ को साउन ३० गते शनिबार, राष्ट्रकवि माधव घिमिरेसँगको एउटा अनौपचारिक भेटमा मैले आफ्नो ‘शिशु’ लेखनको सन्दर्भ जोड्दै घिमिरेलाई केही रचना देखाएको थिएँ । मूर्धन्य कवि/गीतकारसामु मैले पेस गरेका केही टुक्रा रचनामध्ये संयोगले यो गीत पनि थियो । 
गीत पढिसकेपछि घिमिरेले ठीकै छ भन्नु भो । मैले भनेँ, ठीकै कि ठीकठीकै ?
अभिधा, लक्षणा वा व्यञ्जना कुन अर्थमा ठीकै कविवर ? मैले यो गीत हजुरलाई जाँच गर्न दिएँ भने एक सय पूर्णाङ्कमा कति नम्बर पाउँछु कविज्यू ? 
बुट्टे सोफामा कोल्टे पर्दै कवि माधव घिमिरेले मेरो यो गीतको प्राप्ताङ्क सुनाउनु भो एक सयमा सत्तरी नम्बर । 

सन्दर्भ : दुई 
२२ भदौ २०७५ । अवकाश हुनै लागेका तत्कालीन सेनापति राजेन्द्र क्षत्रीको बिदाइका लागि सैनिक मुख्यालयको सभाहलमा औपचारिक कार्यक्रम थियो । उक्त बिदाइ सम्बोधन सकिएलगत्तै आर्मी अफिसर्स क्लबको बिदाइ भोजमा रमाइलो गरिरहँदा अवकाश प्राप्त जर्नेल एवम् वरिष्ठ गीतकार राजेन्द्र थापासँग एउटा कुनो च्यापेर गफिने मौका मिल्यो । प्रायः आफ्नै फूलबारीको ‘जंगल’मा हराइरहने राजेन्द्र थापालाई जंगी अड्डाको रमझममा भेट्दा मैले आफ्नो डायरीबाट मोबाइलमा टाइप गरेर राखेको यो गीत देखाइछाडेँ।

गीत पढिसकेपछि राजेन्द्र थापाको प्रतिक्रिया थियो : ‘म छोटा छोटा हरफमा गीत लेख्न रुचाउँछु, त्यस हिसाबले यो गीतको मिटर अलिकति लामो हो कि भन्ने लाग्छ, तर गेयात्मक पक्ष राम्रो छ’ लेख्दै गर्नुपर्छ भाइ । अनि मैले थापासँग पनि सोधी मागेँ, यो गीतलाई एक सय पूर्णाङ्कमा कति नम्बर दिन्हुन्छ ?  थापाले मेरो गीतलाई पचहत्तर नम्बर दिनु भो । 

सन्दर्भ : तीन 
१६ फागुन २०७५ । त्रिभुवन विश्वविद्यालय, नेपाली केन्द्रीय विभाग कीर्तिपुरमा आबद्ध प्राज्ञिक व्यक्तित्वहरूको एउटा कार्यक्रम थियो । सिद्धार्थ कटेज धोबिखोलामा आयोजित उक्त कार्यक्रममा म पनि सहभागी थिएँ । तोकिएको समयभन्दा केही अगावै कार्यक्रम स्थलमा पुग्नेमध्ये डा. कृष्णहरि बराल र म परेछौँ । उब्रेको समयमा चिया खाएर बस्दै गर्दा कृष्णहरि बराल सरलाई पनि आफ्ना केही गीत देखाएँ । जसमध्ये यो गीत पनि थियो । 
बराल सरलाई पनि सोधे, गीत कस्तो छ सर ? 
जवाफमा भन्नुभो, गीत ठीक छन्, यसैगरी लेख्दै गर्दा निखारता पनि थपिँदै जान्छ । स्नातकोत्तर बढ्दा बराल सरको म विद्यार्थी पनि, तसर्थ विनाधक आफ्नो ‘सिकारु’ लेखनको कमजोरी खोतल्न सक्थेँ। 

कृष्णहरि बरालसँग पनि गीतको प्राप्ताङ्क सोध्न छुटाइनँ मैले ।
बराल सरबाट पनि मेरो गीतले पचहत्तर नम्बर पायो । 
लोकसेवाको अन्तवार्तामा अलगअलग विज्ञले दिएको गोप्य नम्बरको योगफलले परीक्षार्थीको पास–फेल निर्धारण गरेझैँ भयो मेरो गीतका लागि पनि । माधव घिमिरे, राजेन्द्र थापा र कृष्णहरि बरालले दिएको नम्बर जोडेर औसतमा निकाल्दा गीतले पास नम्बर ल्यायो । 
      
अरु लेख–रचनाहरूसँगै यो गीत पनि मोबाइलको नोटबुकमा थियो । 
मैले एउटा पत्रिकामा पठाएँ, यो छापिएन । म सिकारु र ‘निम्छरो’ लेखकको गीत छापिनलायक नहुन सक्छ । यो कुरा आत्मसात् गर्न मलाई कत्ति पनि समय लागेन तर अलिकति झ्वाँक चाहिँ माधव घिमिरे, राजेन्द्र थापा र कृष्णहरि बराल यी तीन जना ‘बड्डा’हरूप्रति चल्यो । लेख्ने तागत अझै नपुगेको आलोकाँचोको रचनालाई ठीक छ–ठीक छ किन भनेका होलान् ? 

अनि फेरि अलि ठण्डा भएर सोचेँ, साहित्य भनेको त विषयपरक चिज हो, न कि वस्तुपरक । जस्तो सगरमाथाको उचाइ कति हो भनेर सोधिएको प्रश्न जस्तो वस्तुपरक त होइन साहित्य । सगरमाथाको उचाइ पो आठ हजार आठ सय अड्चालिस दसमलब छयासी मिटर हो, तर सगरमाथाको पहिचान, सौन्दर्य, गौरवबोधबारे व्याख्या गर्ने तरिका र विम्बहरू त व्यक्तिपिच्छे फरक हुन सक्छन् । हो, त्यस्तै मेरो गीतबारे पनि वस्तुपरक मूल्यांकन त सम्भव छैन । कसैलाई ठीक–ठीकै लाग्न सक्छ, कसैलाई झुर !

अनि साहित्यमा एउटा स्थापित मान्यता के छ भने ‘कृति सार्वजनिक भएपछि त्यो लेखबाट फुत्किएर पाठकको सम्पत्ति बन्छ ।’
त्यसपछि त लेखकले बस् राम्रो भए ताली र खराब भए गाली खान तयारी गर्ने हो । 
अनि मलाई यो गीत यत्तिकै मोबाइलमै गुम्साएर राख्न मन लागेन । 
सबै सम्पादकको नजर समान रूपले विषयपरक त पक्कै हुँदैन ।
कुनै ‘नम्बर एक’वाला पत्रिकाको डेस्कबाट अस्वीकार गरिएको कुनै लेख अर्को पत्रिकामार्फत छापिएर ‘सुपरहिट’ भएका घटना प्रशस्तै छन् । 
विमल आचार्य अन्नपूर्ण पोस्ट् दैनिकको ‘फुर्सद’मा हुँदा श्रेयज सुवेदीको ‘बुहारी कि ऊ–हारी ?’ शीर्षकको आलेख पहिचान नगरेको भए त्यो आलेख त कोही सम्पादकको नजरबाट त ‘सहिद’ भएकै हो । अनि मलाई त्यही कुरा हौसला बन्यो । गीत पास–फेल जे भए पनि नतिजा स्वीकार्य छ । जय पाठक !

 गीत
तिम्रो नाममा हरेक साँझ दियो मैले बालिनँ कि !
हरेक थुम्का देउरालीमा फूल मैले फालिनँ कि !!

सुनौला ती खुसीहरू हराएकी छुटे कतै !
सिसाझै सफा कुरा मैलिए कि फुटे कतै !!
सङ्लो माया जोगाउन मैले अठोट पालिनँ कि !
हरेक थुम्का देउरालीमा फूल मैले फालिनँ कि !!

शान्त यो जिन्दगीमा भन किन छाल ल्यायौ ?
सादा यो जिन्दगीमा भन किन जाल ल्यायौ ?
विश्वासको शिखर टेक्न पाइला मैले चालिनँ कि !
हरेक थुम्का देउरालीमा फूल मैले फालिनँ कि !!

नभेट्दै पल्क्यौ भन्यौ, आगोविनै सल्क्यौ भन्यौ !
अनमोल हिरा पनि सिसाझँै टल्क्यौ भन्यौ !
ननिभोस् दियो भनी तेल मैले हालिनँ कि !
हरेक थुम्का देउरालीमा फूल मैले फालिनँ कि !!

यो मन जाँच्ने कसी के हो एकपटक त बोली हेर !
सुन हुँ कि फलाम हुँ म आगोमा त पोली हेर !!
तिम्रो नाममा हरेक साँझ दियो मैले बालिनँ कि !
हरेक थुम्का देउरालीमा फूल मैले फालिनँ कि !!