श्रीलङ्का : मानव र हात्तीबीचको द्वन्द्वमा ठूलो जनधनको क्षति

कोलम्बो- श्रीलङ्काले एक दशकमा झण्डै एक हजार २०० मानिस र तीन हजार ५०० भन्दा बढी जनावरको मृत्यु भएको छ । हात्ती मानवबीच द्वन्द्वको खबर सार्वजनिक गरेपछि गाउँले र जङ्गली हात्तीबीचको भिडन्त तत्काल समाधान गर्ने प्रतिबद्धता सरकारले व्यक्त गरेको छ ।

वातावरण मन्त्री डम्मिका पाटाबेन्डीले संसदलाई बताएअनुसार वन्यजन्तु आरक्ष नजिकका गाउँहरूमा हात्तीको आक्रमण कम गर्न थप विद्युतीय तारबार निर्माण गर्ने र थप कर्मचारीहरू खटाइनेछ ।

“हामी मानव र हात्तीबीचको द्वन्द्व न्यूनीकरणका लागि थप रकम विनियोजन गरिरहेका छौँ र छोटो समयमै यो अवस्थालाई कम गर्न सक्षम हुनेमा हामी आशावादी छौँ,” पाटाबेन्डीले भनर् । 

उनका अनुसार सन् २०१५ देखि २०२४ को बीचको हात्तीसँगको द्वन्द्वमा एक हजार १९५ मानिस र तीन हजार ४८४ जङ्गली हात्ती मारिएका छन् ।

यस वर्षको जनवरीमा थप तीन जना मानिस र ४३ वटा हात्तीको मृत्यु भएको छ ।

विपक्षी सांसद नलिन बन्दाराले मृतकको सङ्ख्या ’स्तब्ध पार्ने’ भएको भन्दै जङ्गली जनावरलाई क्षति नपुर्‍याउने सुनिश्चितताका साथै मानिसहरुको सुरक्षा गर्न आग्रह गरेका छन् । 

उनले मारिएका जङ्गली हात्तीको शव व्यवस्थापन (विसर्जन) गर्दा एक दशकमा राज्यलाई करिब एक करोड १६ लाख अमेरिकी डलर नोक्सानी भएको र सोही अवधिमा हात्तीको आक्रमणबाट पीडितलाई करिब ४० लाख अमेरिकी डलर क्षतिपूर्ति दिइएको उल्लेख गरे । 

अनुमानित सात हजार जङ्गली हात्तीहरू रहेको श्रीलङ्कामा हात्तीहरूलाई मार्नु वा हानि पुर्‍याउनु अपराध हो । हात्तीलाई बौद्ध संस्कृतिमा तिनीहरूको महत्त्वको कारण राष्ट्रिय सम्पत्ति मानिन्छ ।

यद्यपि, यो नरसंहार जारी छ किनकि निराश किसानहरू हात्तीहरूले उनीहरूको बालीमा आक्रमण गर्न र जीविकोपार्जन नष्ट गर्न सङ्घर्ष गरिरहेका छन्।

धेरै हात्तीलाई करेन्ट लाग्ने, गोली हान्ने वा विष खुवाइएको कारण मृत्यु भएको छ । कहिलेकाहीं विस्फोटक पदार्थले भरिएका फलहरू जनावरहरूलाई घाइते बनाउन प्रयोग गरिन्छ र त्यो  नै अक्सर पीडादायी मृत्युमा परिणत हुनेगर्छ । 

हात्तीहरू पनि आफ्नो बासस्थान भएर चल्लने रेलको ठक्करका कारण हताहत हुने गर्छन् । 

एक साताअघि टापुको पूर्वी हबराना क्षेत्रमा एक्सप्रेस रेलको ठक्करबाट चार छावासहित सात हात्तीको मृत्यु भएको थियो । यो देशकै सबैभन्दा खराब दुर्घटना हो ।

अन्तर्राष्ट्रिय प्रकृति संरक्षण सङ्घले एशियाली हात्तीलाई सङ्कटापन्न जनावरको रूपमा मान्यता दिएको छ।

एसियामा अनुमानित २६ हजार हात्ती जङ्गलमा बस्छन् र प्रायजसो भारतमा रहेका छन् । मानव नियन्त्रणभन्दा बाहिर रहेका हात्तीको औसत आयु ६०–७० वर्ष हुन्छ । (एएफपी)