‘पकेट चिट’ले ओलीबाट खोसेको स्वर्णिम मौका

काठमाडौँ– नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (एमाले) को चितवनमा जारी दशौं महाधिवेशनमा नेतृत्व चयनका लागि अन्ततः मतदान हुने भएको छ । पदाधिकारीदेखि केन्द्रीय कमिटी सदस्यसम्म सर्वसम्मत चयन गर्ने पार्टी अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीको प्रयास विफल भएको छ । दशौं महाधिवेशनमा पनि ओलीले पार्टीभित्र सबैलाई समान व्यवहार गर्न र सबैको नेता हुनबाट चुकेका छन् । 

चितवन महाधिवेशनमा पनि अन्ततः ओलीले गुटवादी संस्कार नै देखाएर उनीमाथि लाग्दै आएको ‘गुटको नेता’ भन्ने आरोपलाई उनी आफैंले पुनर्पुष्टी गरेका छन् । आफ्ना चेलाचपेटा र चाचाचु (चाकडी, चाप्लुसी र चुक्ली)हरूको नाम सार्वजनिक गरेर उनले दशौं महाधिवेशनबाट एमालेमा एकता भन्दा पनि पुनः गुटगत अभ्यासलाई नै संस्थागत गर्न खोजेका छन् । 

ओली २१औं शताब्दीका कम्युनिष्ट नेता हुन् । तर उनको चिन्तन, व्यवहार र आचरण भने पुरातन छ । उनी प्रतिस्पर्धा, नीति र विचारभन्दा पनि कब्जा, नियन्त्रण र बल प्रयोगमा विश्वास राख्छन् भन्ने उनका व्यवहारले बोलेका सत्य हुन् । यसको परीक्षण एकपटक होइन, कयौं पटक भैसकेको छ । 

नवौं महाधिवेशनमा ओली आफैं प्रतिस्पर्धाबाट नेतृत्वमा आएका हुन् । तर पार्टीको अध्यक्ष भएपछि उनले प्रतिस्पर्धालाई रोकेर पार्टीभित्र चाचाचुले स्थान पाउने अभ्यास चलाए । 

कार्यकर्ताको भावना अनि पार्टीको नीति, सिद्धान्त र विचार अनुरूप काम गरेर होइन, पार्टी नेतृत्वलाई खुसी पार्नुपर्छ भन्ने हैकमवादी सोचलाई दशौं महाधिवेशनमा ओली गुटको विपक्षमा उम्मेदवारी दिनेहरूले चुनौती दिएका छन् । 

आफ्नो खल्तीबाट पदाधिकारी र केन्द्रीय सदस्यको नाम झिकेर सार्वजनिक गर्दा ओलीले आफ्नो राजनीतिक उचाइ झनै घटाएका छन् ।

हाम्रो संविधानले पाँच–पाँच वर्षमा राजनीतिक दलका सबै संरचनाको अधिवेशन गर्नुपर्ने व्यवस्था गरेको छ । यसको अर्थ राजनीतिक नेताहरू जनतासँग नजिक हुन्, जनतामा भिजेर काम गरुन् भन्ने हो । लोकतन्त्रमा सार्वभौम अधिकार जनतामा सुम्पिएको छ । जनताले आफ्नो सार्वभौम अधिकार प्रयोग गर्ने भनेकै विवेकपूर्ण मताधिकार प्रयोगमार्फत् हुने हो । 

कुनै पनि लोकतान्त्रिक नेताले निर्वाचनलाई स्वागत गर्नु भनेकै जनताको सार्वभौम अधिकारको सम्मान गर्नु हो । अनि लोभ, लालच, दबाब र प्रभावमा निर्वाचन नगराउनु भनेको लोकतन्त्र विरोधी आचरण हो, जनताको सार्वभौम अधिकारको अपमान हो । ओलीले अहिले चितवनमा नेतृत्व चयनमा जे आचरण प्रदर्शन गरे, त्यो चितवनमा जम्मा भएका (महाधिवेशन) प्रतिनिधिहरूको अपमान हो ।

सर्वसम्मतिका लागि नेतृत्वले पहल गर्नु अनौठो होइन, तर नेतृत्वका आकांक्षीहरू मैदानमा रहँदारहँदै दबाब, प्रभाव, लोभ, धम्की देखाएर समय घर्काएर सर्वसम्मति भन्दै आफ्नो खल्तीबाट पदाधिकारी र केन्द्रीय सदस्यको नाम झिकेर सार्वजनिक गर्दा ओलीले आफ्नो राजनीतिक उचाइ झनै घटाएका छन् । सहमति हुन नसक्ने जान्दाजान्दै आकांक्षीहरूका नाम औपचारिक रूपमा सार्वजनिक गरेर उनले गुटगत संस्कारलाई बढावा दिए । 

नेम्वाङले, ‘ओलीबाहेक अरुलाई नेता मान्दिनँ’ भन्नु नै उनको अलोकतान्त्रिक चरित्र हो । नेम्वाङजस्ता शालिन, भद्र र लोकतान्त्रिक देखिने व्यक्तिले बुझ्नुपर्ने के हो हो भने दलभित्र लोकतान्त्रिक अभ्यासमा कसलाई नेता छान्ने भन्ने सम्पूर्ण अधिकार देशभर एमालेको संगठनलाई जीवन्त बनाउने आम कार्यकर्ता पंक्ति र तिनले चयन गरेर पठाएका महाधिवेशन प्रतिनिधिमा निहीत छ, नेम्वाङमा होइन ।

संविधानसभाको अध्यक्ष भैसकेका सुवास नेम्वाङले, ‘ओलीबाहेक अरुलाई नेता मान्दिनँ’ भन्नु नै उनको अलोकतान्त्रिक चरित्र हो । नेम्वाङजस्ता शालिन, भद्र र लोकतान्त्रिक देखिने व्यक्तिले बुझ्नुपर्ने के हो हो भने दलभित्र लोकतान्त्रिक अभ्यासमा कसलाई नेता छान्ने भन्ने सम्पूर्ण अधिकार देशभर एमालेको संगठनलाई जीवन्त बनाउने आम कार्यकर्ता पंक्ति र तिनले चयन गरेर पठाएका महाधिवेशन प्रतिनिधिमा निहीत छ, नेम्वाङमा होइन । उनी पनि अन्य प्रतिनिधिजस्तै एक मतदाता हुन्, भलै उनी उपाध्यक्षमा प्रतिस्पर्धा गर्दैछन् ।

यसमा कुनै द्वुविधा छैन कि यो महाधिवेशनले ओली नै अध्यक्षमा निर्वाचित हुनेछन् । तरपनि उनले तीस–चालीस वर्ष पार्टीमा काम गरेर नेतृत्वमा पुग्न चाहानेहरूको अधिकारलाई कुण्ठीत गर्ने प्रयास गर्नुहुँदैनथ्यो । यस आधारमा भीम रावल, घनश्याम भुषालहरूले हारेर पनि जित्नेछन् । उनीहरूको जित पार्टीमा आन्तरिक लोकतन्त्र र प्रतिस्पर्धाको राजनीतिलाई प्रगाढ बनाउने तथा आफ्ना विचार र नीति कार्यकर्तामाझ पु¥याउनेमा हुनेछ भने ओलीले जितेर पनि हार्नेछन् । वास्तवमा उनले गुटमाथि उठेर सबैको नेता बन्ने स्वर्णिम मौका ओलीले गुमाएका छन् ।