आफ्नो पार्टीको भ्रातृसंगठन अखिल क्रान्तिकारीको कार्यक्रममा हिजो माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष तथा पूर्वप्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले दिएको अभिव्यक्ति धेरै अर्थले विचारणीय छ । हिजो उनले मुत्यु र मुक्ति, लड्ने र भिड्ने, आत्महत्या र हत्या जस्ता बीभत्स शब्दावली वमन गरेका छन् । 

आफ्नो मनमा गढेका केही कुरा यिनले नौटंकी नै सही भक्कानिँदै पोखेका छन् । मनोवेत्ताहरू भन्छन्- मान्छेको हाउभाउ र अभिव्यक्ति उसको मनको, लोकेसनको, परिस्थितिको, मनस्थितिको विम्ब हो ।

---

आफूले धेरै पटक मन्त्री बनाएकाहरू दलाल भएको भनेर उनले आफूसमेत दलालको ससुरा भएको अर्थात् आफ्नो परिवार नै दलालीमा लिप्त भएको स्वीकार गरेका छन् । 

२६ वर्ष पहिले माओवादीले सशस्त्र द्वन्द्व कसरी सुरु गर्यो ? त्यसका माग के थिए ? त्यसका खराबी र उपलब्धि के भए ? यतातिर धेरै अक्षर लेखिइसकेका छन्, बहस भई नै रहेका छन् । यो पक्ष छोडौँ, अहिलेलाई ।

माओवादीले नेपालमा भुइँतहसम्म अधिकारको जागरण फुकेको, गरिब, सीमान्तीकृत वर्गलाई वाणी दिएको अवश्यै हो । एक पेट खान नपाई मारिनुपर्ने नागरिक प्रचण्डहरूको पछि लागेर मर्न-मार्न तयार भएकै हुन् । अर्थात्, क्रान्तिप्रति उनीहरूको समर्पण थियो नै ।

युद्धकालमा जे जस्ता खराबी भए पनि माओवादीले सरकारमा रहँदा भन्दा फरक र राम्रो सेवा प्रवाह गरेको भए ती सबै नराम्रा पक्ष बिर्सिइन्थे पनि । तर, माओवादी परम्परागत पार्टी-शक्तिभन्दा धेरै गुणा सम्भ्रान्त, भ्रष्ट, अपारदर्शी भएर निस्कियो ।

२०६३ सालपछि यो पार्टी सधैँजसो सरकारमा रह्यो, सरकारमा रहँदा उनीहरुको वर्गीय पक्षधरता सर्वहारा गाउँघरतिर होइन सर्वहारी सहरीतिर रह्यो । सरकार-राज्यद्वारा निर्धा, निमुखा, निरक्षर, निःसहाय, नागरिकलाई निरन्तर निरीह बनाउने कांग्रेस-एमाले कदममा माओवादीले हातेमालो मात्र गरेन, ती पार्टीलाई जितेर भ्रष्टआचरणको कीर्तिमान नै कायम गर्‍यो ।  

१३ वर्ष पहिले पहिलो पटक प्रधानमन्त्री भएपछि प्रचण्डले अवसरको सदुपयोग गर्न सकेनन् । उनलाई आफूले पाएको  बहुमत स्थायी हो भन्‍ने आत्ममुग्धताले यति गाँजेको थियो कि उनी र उनका कार्यकर्ताहरू कांग्रेस-एमाले जस्ता शक्तिलाई हरूवा भनेर सधैँ हेप्थे । 

अरु पार्टी, व्यवस्था खराब भए भन्‍ने नारा बोकेर माओवादी अघि बढ्यो । अनि त्रास वा आस वा विश्वास सबैको मिश्रणले पहिलो संविधानसभामा उसले बहुमत ल्यायो । पार्टी जब सरकारमा गयो, ऊ क्षणभरमै पहिलेका दलभन्दा पनि दलालीको दबदबे हिलोमा भासिनु भासियो । 

माओवादी पार्टी पटक पटक फुट्यो । युद्धकालका सहयात्री मोहन वैद्य किरण, बाबुराम भट्टराई, सीपी गजुरेल, नेत्रविक्रम चन्द विप्लव, लोकेन्द्र विष्ट मगरजस्ता नेतालाई प्रचण्ड र प्रचण्ड गुटले गर्नु अपमान गरेका छन् । आफ्ना चाकडीबाजलाई उनले मन्त्री पद, लाभका पद बक्सिस दिइरहे । उनमा परिवारवाद यति हाबी भयो कि छोरी, बुहारी, भाइहरू परिवारका नातागोताका धेरैलाई सरकारी तलब बुझ्ने बनाएका छन् ।

प्रचण्डको परिस्थिति र मनस्थिति अहिले ठीक छैन । यसका लागि उनलाई आलोचना गरेर मात्र पुग्दैन । यहाँ प्रसंगवश प्रचण्डको मात्र कुरा गरियो, कांग्रेस, एमाले लगायत सबै पार्टी, सबै पार्टीका नेताको यही हो- चालचलन ।

प्रचण्डको जहान-परिवारवाद हेर्दा उनलाई जहानियाँ शासक भन्दा फरक पर्दैन । हालै मात्र उनले पत्नी सीता दाहाललाई पदक दिलाएका छन् । पदक घोषणापछि केहीले ‘नाइँ’ भने उनको परिवारले चाहिँ अचेत अवस्थामा रहेकी आमाले पदक पाएकोमा तात्तातै हर्षबढाइँ गरे । शक्ति र स्रोतको लोभ उनमा यति धेरै छ कि उनी त्यसका लागि जे पनि कुकृत्य-कुतर्क गर्न पछि पर्दैनन् । तारजाली हालेर मतगणना गराउन सक्ने पात्रका प्रणेता प्रचण्ड नै हुन् ।

उनीसँग निजी सम्पत्ति त प्रशस्त छ । ठेक्कापट्टाका विवादित पात्र पनि उनकै वरिपरि छन् । यहाँ पूर्वप्रधानमन्त्री भइसकेको व्यक्ति व्यापारी, बिचौलिया, दलाल, तस्कर, ठग भनेर चिनिएका पात्रकै परिक्रमा गर्छ, अहोरात्र । 

उनमा आत्मकेन्द्रित सोच यतिसम्म छ कि उनी आफूबाहेक पार्टीमा अध्यक्ष हुन लायक पात्र कोही देख्दैनन् । तीस वर्षे पञ्चायती व्यवस्था भनेजस्तै तीस वर्षे प्रचण्डीय व्यवस्था छ पार्टीमा । त्यहाँ लोकतन्त्रको, प्रतिस्पर्धाको, व्यवहार र आचरणको कुनै माने छैन । कम्युनिस्टका, माक्र्सवादीका कुनै अभिलक्षण छैनन् । बुर्जुवा, नवधनाढ्य नेताले ‘माओवादी’ नाममा माओको यति बेइज्जत गरेका छन् कि माओका उत्तराधिकारीले यहाँका माओवादीउपर अपमान-बेइज्जती मुद्दा दायर गर्न ढिला भइसकेको छ । 

प्रचण्डलाई पुत्र शोक पर्‍यो । पुत्री शोक पनि पर्‍यो । जीवनसाथी बिरामी छन् । पार्टीका ऊ बेलाका नेता बेग्लै पार्टीतिर छन् । सानोभन्दा सानो उपचारका लागि विदेश सयर गर्ने ‘महाराज’ नेताहरू अब उनका सारथि छन् । प्रचण्डले अब गुमाउन र कमाउन बाँकी केही छैन तर उनी शक्ति र सत्ताले मात्र शान्ति मिल्छ भन्‍ने गम्भीर गलत बाटोमा छन् । 

प्रचण्डको आर्थिक जीवन पटक्कै पारदर्शी छैन तर उनै सुशासनको गफ गर्छन् । प्रचण्डको पार्टी जीवन आत्मकेन्द्रित छ, उनै लोकतन्त्रको गफ दिन्छन् । पटकपटक अवसर पाएर केही गतिलो नगरेका पात्रलाई प्रचण्ड नै मन्त्री बनाउँछन्, अनि  तिनै मान्छे दलाल भए भन्छन् ।

नातागोतालाई लाभ दिन उनी मरिहत्ते गर्छन् अनि उनै कुल-वंश राजनीतिले देश बिग्रियो भन्छन् । उनी विवादित पात्रकै लगानीमा, विवादित पात्रलाई नै लगानी गरेर टिकेका छन्, अनि उनी नै ‘नवयुग’को नायक भन्ठान्छन् आफूलाई । पदमा रहँदा उनी आफूले पनि संसद्को गरिमा मिचे, संविधानसभाको गरिमा मिचे अनि उनी नै संसद्को गीत गाउँछन् । केपी ओलीसँग पार्टी एकीकरण गरेका बेला उनले केपी ओलीलाई राम्रो सरकार भएन भनेर कहिल्यै आलोचना गरेनन्, भाग पुगेन मात्र भनिरहे, अनि उनै पदबाहिर हुँदा आकाशका तारा झार्ने गफ गर्छन् । 

‘अयोग्य लडाकु’को पीडा प्रचण्डले कहिल्यै सुनेनन् । द्वन्द्वकालमा भएका गैरन्यायिक हत्याका लागि उनले कहिल्यै क्षमा मागेनन् । क्यान्टोनमेन्टको रकम हिनामिनामा यत्रो कुरा उठ्यो, उनी सधैँ मौन रहे ।

प्रचण्ड दुई पटक प्रधानमन्त्री भए पनि २०६२/०६३ यताको १५ वर्षमा उनको पार्टी दुई तिहाइभन्दा बढी समय सरकारमा छ । तर, उनको पार्टीका, उनका कार्यकर्ताले मन्त्री हुँदा के नयाँ र फरक काम गरे ? शिक्षा मन्त्रालयमा त उनको पार्टीले ठेक्कै पाए जस्तो भयो सधैँ, तर अहिले सबैभन्दा बिग्रेको, व्यापारिक भएको कुनै क्षेत्र छ भने शिक्षा नै छ ।

शिक्षा र स्वास्थ्यमा यो हदको व्यापार गरेका छन्, कसले भन्दा हिजो जनवादी शिक्षा भन्‍ने, कथित कम्युन चलाउने नेताले नै । प्रचण्ड सर्वहारा थिए होलान्, उनी सर्वहारी भइसके, जे पनि खाइदिने । शिक्षा र स्वास्थ्य नाफावालेका हातमा हुनुहुन्‍न भन्‍ने नै प्रचण्डका प्रधानशत्रु अनि समाजवादको संगीत सुनाउने पनि प्रचण्ड ? प्रचण्डको राजनीति अश्लील छ । अश्लील साइट सरकारले बन्द गर्छ तर यिनको अश्लीलता नागरिकले टुलुटुल बेसहाय हेरिरहनु परेको छ ।

प्रचण्डको परिस्थिति र मनस्थिति अहिले ठीक छैन । यसका लागि उनलाई आलोचना गरेर मात्र पुग्दैन । यहाँ प्रसंगवश प्रचण्डको मात्र कुरा गरियो, कांग्रेस, एमाले लगायत सबै पार्टी, सबै पार्टीका नेताको यही हो- चालचलन । यी सबै नेतालाई नेपाली जनताले क्यारेक्टर सर्टिफिकेट दिनुपर्‍यो भने त्यहाँ ‘सन्तोषजनक’ लेख्‍ने कदापि कोही तयार छैनन् । लेख्‍नेछन्- ‘यी विद्यार्थीको चालचलन खराब छ ।’