जितिया पर्वको कठोर उपवास सुरु

काठमाडौँ - मिथिलाञ्चलका महिलाहरू सन्तानको दीर्घायु, पुत्र प्राप्ति, र पारिवारिक सुख–शान्तिका लागि आजदेखि जितिया पर्वको कठोर उपवासमा बसेका छन्। ‘नहाय खाय’ विधिबाट औपचारिक रूपमा सुरु भएको यो पर्व बुधबार साँझ ५:१५ बजे व्रत पारणसँगै सम्पन्न हुनेछ।

जितिया पर्वमा महिलाहरू दुई दिन निराहार र निर्जल व्रत बस्छन्, जसलाई अत्यन्तै कठिन उपवास मानिन्छ। सोमबार बिहान नदी, पोखरी वा तलाउमा स्नान गरी घिरौँलाको पातमा भगवान् जितमाहन र दिवंगत पितृलाई चिउरा, दही, अमोट र पिना चढाएर सुरु भएको यो पर्वमा महिलाहरूले मंगलबार र बुधबार कुनै अन्न, जल ग्रहण नगरी व्रत बस्नेछन्।

---

यो पावन पर्वको ऐतिहासिक पृष्ठभूमिमा राजा शालिवाहनले दैत्यबाट सात जना बालकहरूलाई मुक्त गराएको कथा छ, जसका कारण महिलाहरूले ‘जितमाहन’ देवताको उपासना गर्दै आफ्नो सन्तानको दीर्घायु र समृद्धिका लागि व्रत बस्ने चलन बसालिएको हो।

व्रतको पहिलो दिन ‘माछ मरुवा’ अर्थात् कोदोको रोटी, नुनीको साग र माछा खाने परम्पराले यो पर्वको प्रारम्भ गरिन्छ। मंगलबारको बिहान ४ बजेदेखि काग कराउनुअघि नै ओंगठन गरेर महिलाहरूले विभिन्न जलाशयमा स्नान गरी जितमाहनको कथा सुन्ने र व्रत बस्ने प्रचलन रहेको छ। यस क्रममा देवतालाई चढाइएको प्रसाद परिवारका सदस्यलाई लगाइदिने धार्मिक परम्परा समेत रहेको छ।

व्रतालु महिलाहरूको श्रद्धा, समर्पण र सहनशीलताले यो पर्वलाई विशेष बनाएको छ। धर्म, संस्कार, र आस्थाको एक अनोठो संगमका रूपमा जितिया पर्वले मिथिलाञ्चलको सांस्कृतिक धरोहरलाई अझै सशक्त बनाएको छ।