राजीनामाको नैतिक दबाबमा धितोपत्र बोर्डका अध्यक्ष

काठमाडौँ – सर्वोत्तम सिमेन्ट उद्योगको सेयर विवादमा तानिएका धितोपत्र बोर्डका अध्यक्ष भिष्मराज ढुंगाना नैतिक संकटमा परेका छन् । ढुंगानासँगै विवादमा मुछिएका चन्द्रसिंह साउदले नेपाल स्टक एक्सचेञ्‍ज (नेप्से)को प्रमुखबाट राजीनामा दिएपछि उनी नैतिक दबावमा परेको जानकारहरू बताउँछन् ।

'उहाँलाई (भिष्मराज ढुंगाना) छानबिनको प्रक्रिया अघि बढ्नेबित्तिक्कै नैतिक संकट त परिसक्यो,' राष्ट्र बैंकका पूर्वगभर्नर चिरञ्‍जिवी नेपालले भने, 'तर, नैतिकता भन्ने विषय व्यक्तिको सोचमा भरपर्छ । नैतिकवान व्यक्तिले आफ्नो नैतिकतामा प्रश्न उठ्ने स्थिति आउँदा एकछिन पनि पदमा बस्न रुचाउँदैन ।' 

---

धितोपत्र बोर्डका अध्यक्ष समेत भइसकेका नेपालले आरोपितमाथि छानबिन गर्दा नियामक निकायले कानुनी बाटो रोज्नुपर्ने तर्क गरेका छन् । अर्थ मन्त्रालयले कानुन सहसचिवको नेतृत्वमा छानबिन समिति बनाएर अनुसन्धान गरिरहेको छ । तर धितोपत्र सम्बन्धी कानुनले व्यवस्था गरेको छानबिन समिति गठन गरेर छानबिन प्रक्रिया अघि बढाउनु उपयुक्त रहेको उनले बताए । 

संसद्‌को अर्थ समितिले गरेको सवालजवाफमा नेप्सेका तत्कालीन प्रमुख साउदले आफूले सर्वोत्तमको सेयर किन्दा कानुनी छिद्रतामा आधारित भए पनि नैतिक प्रश्न उठ्ने हेक्का नराखेको स्वीकारेका थिए । उनले मंगलबार राजीनामा दिँदा समेत छानबिनमा सहयोग पुर्‍याउने उद्देश्य राखेको भन्दै राजीनामा दिएको बताएका थिए ।

अर्थ मन्त्रालय आफै नैतिकता संकटमा

आरोपितका रुपमा बोर्डका अध्यक्ष ढुंगानामाथि नैतिकताको प्रश्न उठाइरँहदा अर्थ मन्त्रालयको गतिविधि समेत नैतिकताको सवालमा सन्देहपूर्ण देखिएको छ । बोर्डका अध्यक्ष माथि अर्थ मन्त्रालयले छानबिन गरिरहँदा प्रमाण जुटाउन बोर्डबाटै कागजात मगाउनुपर्ने हुन्छ । तर, अध्यक्षमा आरोपित ढुंगाना बसिरहँदा उनले स्वार्थ बाझिएको मुद्दामा प्रभाव राख्‍ने जोखिम रहेकाले उनलाई तत्काल निलम्बन गर्नुपर्ने जानकारहरू बताउँछन् ।

ढुंगानालाई निलम्बन नगरि छानबिन अघि बढाउँदा अर्थ मन्त्रालय आफैं नैतिक संकटमा परेको विज्ञहरू बताउँछन् । अर्थ समितिकी सदस्य रामकुमारी झाक्रीसँग अन्य सांसदहरूले आरोपित पदाधिकारीहरूलाई निलम्बन गरेर मात्रै छानबिन गर्नुपर्ने माग राखेका थिए । खासगरी सांसद झाक्रीले 'प्रमाण नष्ट पार्ने' र 'कर्मचारीलाई प्रभावमा राख्‍ने' जस्ता गतिविधिले छानबिन प्रभावित हुने जोखिम देखिएको भन्दै निलम्बन गर्नुपर्ने तर्क राखेकी थिइन् ।

छानबिन प्रक्रियालाई सहयोग पुर्‍याउने भन्दै नेप्सेका प्रमुखबाट चन्द्रसिंह साउदले राजीनामा बुझाएपछि धितोपत्र बोर्डका अध्यक्ष भिष्मराज ढुंगाना नैतिक दबावमा परेका छन् । ढुंगानालाई निलम्बन नगरि छानबिन अघि बढाउँदा अर्थ मन्त्रालय आफैं पनि नैतिक संकटमा परेको विज्ञहरू बताउँछन् ।

नैतिकताको उच्च खडेरीमा परेका धितोपत्र बोर्डका अध्यक्ष ढुंगाना भने कानुनी रुपमा आफू बलियो रहेको बताउँदै छानबिन समितिलाई चुनौति दिँदै आएका छन् ।
आर्थिक क्षेत्रका मुद्दामामिलासँग सरोकार गर्ने कानुनी जानकारहरू समेत बोर्डका अध्यक्षले नैतिकताका आधारमा पदको जिम्मेवारीबाट अलग्गिनुपर्ने बताउँछन् ।

अधिवक्ता गान्धी पण्डितले कानुनीमा राजीनामा दिनैपर्ने वा निलम्बन गर्नुपर्ने प्रावधान नभए पनि आरोपितले स्वार्थ बाझिएको विषयमा तत्काल राजीनामा दिनुपर्ने बताए । उनले भने, 'धितोपत्र बोर्डका अध्यक्ष नै छानबिनमा परेपछि स्वत: छानबिनमा स्वार्थ बाझिन्छ । त्यसैले उनले आफूलाई बोर्डको कामकारबाहीबाट अलग राख्नुपर्छ ।'

ढुंगानाले राजीनामा नै नदिए पनि बिदामा बसेर अनुसन्धानमा सहयोग पुर्‍याउनुपर्ने पण्डितको भनाइ छ । उनले भने, 'बोर्डको अध्यक्षमै रहेर काम गर्दा छानबिन समितिलाई आवश्यक पर्ने प्रमाणहरूमा उनको प्रत्यक्ष नियन्त्रण हुन्छ । त्यसमाथि कर्मचारीले समेत हाकिमको आदेश मान्नुपर्ने बाध्यता हुन्छ ।'  

धितोपत्र बोर्ड आफैले छानबिन समिति नबनाएकोमा पण्डितले आश्चर्य व्यक्त गरेका छन् । उनका अनुसार बोर्ड आफैले कानुनबमोजिम न्यायाधिशको नेतृत्वमा छानबिन समिति बनाउनुपर्ने हुन्छ । तर हालसम्म कानुनबमोजिम छानबिन समिति नबनाएर बोर्डको भूमिकामाथि नै प्रश्न चिन्ह खडा भएको उनको तर्क छ ।  

नियामक नै मुछिएर इनसाइडर ट्रेडिङ गरेको यो नेपाली पुँजीबजारकै दुर्लभ घटना हो । यस्ता घटनाको छानबिन सही ढंगले अघि बढाएर कारबाहीको दायरामा ल्याउन सकेमा अन्य इनसाइडर ट्रेडिङको समेत भण्डाफोर हुने पण्डितले बताए ।