नर्सको आइसोलेशन अनुभव : कोभिडका बिरामीलाई उपचारले छुनै मुस्किल छ

काठमाडौँ : एकवर्ष भयो नर्स कमला पौडेललाई १४ वर्षीय छोरालाई अंगालोमा बेर्न मन लागेको । उसँगै नजिकिएर गफिन मन लागेको । अनि, मन भरिने गरी समय बिताउन मन लागेको । घर पुग्‍ने बित्तिकै उनका छोरा दौडिदै उनीसामू आउँदा उनी भन्छन् - ‘बाबु दुई मिटर टाढा बस ।’

जबदेखि कोभिड सुरु भयो उनका श्रीमान्, छोरा र उनको कोठा छुट्टाछुट्टै छ । दिनभरी अस्पतालमा सेवा गरेर घर फर्किने बेला उनको मुटु ढक्क फुल्छ । श्रीमान र छोरालाई कोभिड सर्ने हो की भन्ने चिन्ताले प्रत्येक दिन उनलाई सताउँछ । शुक्रराज ट्रपिकल तथा सरुवा रोग अस्पतालमा ग्यास्ट्रो आइसोलेसन वार्डकी इन्चार्ज नर्स हुन्, कमला । उनले सेवा दिने वार्डमा ३३ जना कोभिडका बिरामी हुन्छन् । अस्पतालमा क्वारेन्टाइनको व्यवस्था नहुँदा काम सकेर उनी प्रत्येक दिन घरै (डल्लु) फर्किन्छिन् । 

---

उनको वार्डमा काम गर्ने नर्समध्ये कतिले आफ्ना छोराछोरीलाई माइत लगेर छाडेका छन् । कतिले आफन्तकोमा । ‘नर्सहरूले आफ्ना छोराछोरी कोभिड सर्ला भनेर अगाडि पर्नै दिएका छैनन् । अहिले टेकु अस्पतालको आईसीयू पूरै भरिएको छ । अधिकांश बिरामी अक्सिजन लगाउनुपर्ने खालका छन् । प्रायः बिरामी एकैछिन अक्सिजन छाडेर ट्वाइलेटसम्म पुग्दा पनि अक्सिजन लेभल कम भएर स्वाँस्वाँ र फ्वाँफ्वाँ हुन्छन् । 

‘धेरैजसो बिरामीलाई बेडमै दिसा पिसाब गराउनुपर्ने अवस्था छ,’ उनी भन्छिन्, ‘बिरामीहरू सबै अक्सिजन लगाउनै पर्ने खालका छन् । अक्सिजन नलगाउने बिरामीलाई अस्पतालले भर्नै लिएको छैन ।’ पहिलाजस्तो वृद्धवृद्धालाई मात्र नभएर अहिले कम उमेरका व्यक्तिमा पनि कोभिडले गम्भिर असर गरेको उनी बताउँछिन् । ‘अहिले भर्खरका मान्छेहरू पनि कोभिडका कारण सिरियस भएर आएका छन्,’ उनी भन्छिन्, ‘१७ र १९ वर्षका बिरामीको  हामीकहाँ उपचार भइरहेको छ ।’

त्यस्तै, पहिलो लहरको कोभिडलाई उपचारले छोए पनि अहिलेकोलाई हत्तपत्त उपचारले नछोएको अनुभव उनले गरेकी छिन् । ‘पहिला अक्सिजन लगाउनुपर्ने र सिरियस खालका बिरामी धेरै थिएनन्,’ उनी भन्छिन्, ‘अहिले अस्पताल छिर्ने बित्तिकै अक्सिजन लगाउनुपर्ने खालका बिरामी छन् । जसलाई उपचारले छुन मुस्किल परिरहेको छ ।’ 

पहिलाको २४ घण्टा ड्यूटी गर्दाको जस्तो थकान अहिले ६ घण्टाको ड्युटी गर्दैमा हुन्छ उनीहरूलाई । ‘पहिला २४ घण्टा ड्युटि गर्दा पनि बरु थाकिदैनथ्यो,’ उनी भन्छिन्, ‘आजभोलि ६ घण्टे ड्यूटीले पहिलाको २४ घण्टा ड्युटी गरे बराबर थकाउँछ । सबै सिरियस टाइपका बिरामी छन् । दिशापिसाबदेखि ख्वाउने प्याउने सबै गर्नुपर्छ ।’ उनका वार्डका धेरै नर्सहरू त थकानले सुत्नसमेत सक्दैनन् । ‘शरीर दुख्यो भनेर प्रत्येक रात सिटामोल खाएर सुत्ने नर्सहरू पनि छन्,’ उनी भन्छिन् । 

निषेधाज्ञामा पनि हुल बाधेर हिँड्नेहरू देख्दा उनी अस्पतालभित्र छटपटाइरहेका बिरामीको अनुहार झल्झली सम्झिन्छिन् । ती अनुहारले उनलाई यसै चुप बन्न दिँदैन र, उनी बाटोमा हुल बाँधेर हिँड्नेहरुलाई भन्छिन् - ‘यसरी नहिँड्नुहोस् न कोभिड सर्छ ।’ कसैले उनको कुरा सनेर भौतिक दूरी कायम गर्छन् । कसैले भने एउटा कानले सुनेर अर्को कानले उडाइदिन्छन् । 

नर्सिङ पेसामा तीन दशक बिताएकी उनले बझाङ, बाझुरा, मनाङ, म्याग्दी, स्याङ्जा, रामेछाप, कास्कीजस्ता जिल्लाहरूमा सेवा दिएकी छिन् । सहरभन्दा गाउँका मान्छे बुझकी लाग्छन् उनलाई । ‘बरु गाउँघरका मान्छेलाई यो नगर भने गर्दैनन्, बुझ्छन्,’ उनी भन्छिन्, ‘तर, सहरका मानिसलाई बुझाउन साह्रै हम्मेहम्मे छ । जति बुझाए पनि बुझ्दै बुझ्दैनन् ।’ 

कोभिडका बिरामीको सामिप्यमा बसेर सेवा गर्दा उनलाई डरै नलाग्‍ने होइन । तर, त्यो डरलाई बिरामीको निको हुने अभिलाषाले जित्छ । ‘यो बेला हामीले जागिर छाड्यौँ भने बिरामीलाई कसले बचाउँछ भनेर जति डर लागे पनि पचाउँछौँ ।’तर, अस्पतालमा सहयोग गर्ने सहयोगी कर्मचारीहरूले पछिल्लो समय भटाभट जागिर छाड्न थालेको उनी बताउँछिन् । ‘हेल्परहरूले भने जागिर छाड्ने क्रम बढिरहेको छ,’ उनी भन्छिन्, ‘उनीहरूलाई हामीले सम्झाउन सकेनौँ । अहिले एउटा हेल्परले छाड्ने अर्को आउने भइरहेको छ ।’

कमलासँगै स्कुल पढेका साथी कोही विदेश गए कोही माथिल्लो तहको कर्मचारी । तर, जबदेखि उनले जागिर थालिन्, आजसम्म पनि उनको परिचय एउटै छ, नर्स । न कुनै प्रमोसन, न कुनै पोस्ट । ‘जागिर खाँदा पनि म नर्स नै थिए, जागिरबाट निस्क्निे बेला पनि नर्स नै हुन्छु,’ उनी भन्छिन्, ‘पोस्ट जेसुकै होस्, यो महामारीमा अरुको ज्यान बचाउने कोसिसमा लाग्‍न पाउनु नै ठूलो कुरा हो ।’