बसेल दम्पतीको वेदना : हामी गरिबको को नै छ र ?

काठमाडौँ : जेठ महिना छ । केही दिन अघि परेको लगातारको वर्षाले भिजाएको सडक सुख्‍खा भइसकेको छ । निषेधाज्ञाका कारण सडक सुनसान छ । तर यो शून्यतालाई एम्बुलेन्सको साइरनले बेलाबखत बिथोलिरहन्छन् । त्योबाहेक पासवाला सवारीको पातलो उपस्थिति त छँदैछ ।

सरकारले भाइरस तह लगाउन 'चेन ब्रेक' गर्ने निर्णयसहित एक महिनायता सहरमा निषेधाज्ञा लगाएको छ । तर, भाइरसको चेन ब्रेक गर्ने चक्करले गरिबलाई भने 'मानमाथि भुक्तमान' थपिएको छ । निषेधाज्ञाले पीडित भएका हजारौं हुँदा खाने वर्गका प्रतिनिधि हुन् गोपाल बसेल र सुकुमाया दम्पती । निषेधाज्ञाका कारण सार्वजनिक यातायात बन्द भएपछि उपचारका लागि यो दम्पती हिँडेरै लामो यात्रा गर्न बाध्य भएको छ ।

---

इकागज प्रतिनिधिले यो दम्पतीलाई भद्रकालीमा  भेटेको थियो । श्रीमान् गोपाल बसेललाई ह्वीलचेयरमा राखेर श्रीमती सुकुमाया गन्तव्य नापिरहेकी थिइन् । श्रीमतीले पछाडिबाट धकेलिरहेको ह्वीलचेयरमा श्रीमान् फेस सिल्ड लगाएर बसेका छन् । निषेधाज्ञा नभएको भए यी दम्पती सार्वजनिक यातायातको भिडभाडमा कोच्चिएर काठमाडौँ खाल्डोमा ओहोरदोहोर गरिरहेका हुन्थे ।

हामीले निषेधाज्ञामा यसरी दम्पतीलाई कहाँ जानु भएको भनी सोध्यौ । ती दम्पतीले एकै स्वरमा भने, 'मिर्गौलाको डायलासिस गर्न वीर अस्पताल जादैछौँ ।' ५६ वर्षीय गोपाल बसेल हप्‍तामा दुई पटक वीर अस्पताल जाने रहेछन् । निषेधाज्ञा भएसँगै उनको सार्वजनिक यातायात ह्वीलचेयर बनेको रहेछ । उनले ह्वीलचेयर र श्रीमतीको सहारामा अस्पताल जाने आउने गरेको बताए  ।

शंखमुल बस्ने गोपाललाई ह्वीलचेयरबाट वीर अस्पताल पुग्न करिब डेढ घण्टा लाग्छ । जाँदाआउँदा तीन घण्टा बाटोको समयलाई उनीहरूले छुट्याउने गरेका छन् । सामान्य दिनमा उनी सार्वजनिक यातायातमा करिब २० मिनेटमा पुग्ने गर्थे ।

'माइक्रो चढेर डायलासिस गर्न माइक्रो चढेर बूढाबूढी जान्थ्यौ,' गोपाल भन्छन्,' जाँदाआउँदा हामीले ६० रुपैयाँ तिर्थ्याै‌ । अहिले केही पाइँदैन । ह्वीलचेयरको सहारामा जान्छु ।'

ह्वीलचेयरको सहारा

उनले ह्वीलचेयर पनि देब्रे खुट्टा भाँच्चिएपछि किनेका हुन् । १३ हजार ५ सयमा खरिद गरेको ह्वीलचेयर निषेधाज्ञामा वरदान साबित भएको छ । यो पनि हुन्थेन भने यो समयमा कसरी अस्पताल जाउ-आउ गर्थे, उनले कल्पना पनि गरेका छैनन् ।

ह्वीलचेयर किन्ने बाध्यता पनि उनलाई रोगैले लगाएको हो । डायलासिस गर्न जाँदा रत्‍नपार्कको अन्डग्राउन्ड पुलको भर्‍याङ्बाट लड्दा उनको कम्मर मुनिको भाग नचल्ने भएको छ । 'मिर्गौलाले काम नगर्ने समस्या त थियो । फेरि चोटमाथि चोट थपिएर त्यसै भारी बोकिरहेको छु, ' गोपाल भन्छन् ।

खुट्टाको अप्रेसन गर्न मन छ तर ६० हजार रुपैयाँ लाग्ने भएकाले उनले गर्न सकेका छैनन् । अप्रेसन गरेपछि एक महिनासम्म खुट्टा तन्काएर बस्नुपर्ने भएकाले डायलासिस गर्न नपाइने चिन्ताले पनि सताउने गरेको छ ।

रामेछापका उनी गाउँमा खेतीपाती गरेर दुई छोरा र दुई छोरीका साथ बसेका थिए । उनले शरीरमा अप्ठयारो महसुस भएपछि स्वास्थ्य परीक्षण गरे । सुरुमा केही होइन भन्ठानी घरमा उपचार गरी बसेका थिए । खुट्टा सुनिन्दै गएपछि जिल्ला अस्पतालमा परीक्षण गर्न गए । त्यहाँ रोग पत्ता नलागेपछि काठमाडौँ परीक्षण गरी मिर्गौलामा असर परेको थाहा पाएका थिए ।

गोपाल मिर्गौलाको उपचार गर्न काठमाडौँमा आइ बसेको जेठ १८ गते ११ वर्ष पुग्छ । काठमाडौँ बसेको ११ वर्ष पुगेसँगै जीवनको ५६ औँ वसन्तमा पनि पुग्नेछन् । उपचारका क्रममा ३० लाख रुपैयाँ सकिएको उनी बताउँछन् ।

'गाउँमा थोरै पाखाबारी छ, अलिअलि ऋण गरेँ, चन्दा मागेर पनि उपचार गरेँ, ठीक भएन,' उनले भने,' म समय मात्र कुरेर बसेको छु । समयदेखि बाहेक गर्न सक्ने केही पनि छैन ।'

उनलाई मिर्गौला प्रत्यारोपण गर्ने चाहना छ । तर यसका लागि चाहिने करिब १२ लाख जोहो गर्ने उपाय छैन । 'ठूलो पद र पैसा भएको मानिस भए सबैले दिन्थे । होला । आफू परियो खेती किसानी गर्ने सानो मान्छे, हाम्रो को नै छ र ?  मेरो लागि यही डायलासिस बाँच्ने सहारा भएको छ,' उनले सुनाए ।

'निषेधाज्ञासँगै काम गर्ने घर बेखबर भए'

सरकारले डायलासिस निःशुल्क गरिदिन्छ । तर, काठमाडौंको महंँगीमा यसैका लागि टिक्न पनि यो परिवारलाई कम सकस छैन । सुकुमायाले आफू बस्ने वरिपरिका घरमा काम गरेर जाउलोको जोहो गर्ने गरेकी छिन् तर निषेधाज्ञाले त्यसमा पनि लात हानेको छ ।  निषेधाज्ञा सुरु हुनुभन्दा अघि सुकमाया  तीनवटा घरमा काम गर्थिन् । कोभिडको त्रास बढेपछि उनलाई दुई वटा घरले बोलाउन छाडेका छन् । आपत  नुनचुक भएर विपत आइपुगेको छ  ।

सुकमायाले तीनवटा घरमा काम गर्दा महिनाको १० हजार रुपैयाँ पाउने गरेको बताइन् । 'एउटा घरमा मात्र काम गर्छु महिनामा ३ हजार पाउँछु, ' उनले भनिन,'  बिहान र बेलुका काममा जान्छु । '

बसेल दम्पतीले कोठाको भाडा तीन हजार रुपैयाँ तिर्ने गरेका छन् । छोराहरू पनि एकै घरमा बस्छन् तर बेग्लाबेग्लै भान्सा गरी बसेको सुकमायाले बताइन् । 'बुढेसकालको सहारा हुन्छ भन्थे तर अप्ठयारो पर्दा उनीहरूले सहारा दिएनन,'  निराश मुद्रामा उनले भनिन् ' श्रीमान्को माया लाग्छ एकदिन डायलोसिस छुटाउने बितिकै साह्रो पर्छ  । बिहानको काम छोडेर भए पनि अस्पताल लिएर जाँदैछु ।'

एक त मिर्गौलाको रोग, त्यसमाथि खुट्ट्टाको चोट अनि भएका छोराहरूको पनि बेवास्ता । बसेल दम्पतीको कथा सुनेपछि बालकृष्ण समले भनेको पंक्ति झलझली याद आउनेरैछ, 'दुःखीको घरमा मात्र तेरो बास हुने भए, हे ईश्वर दया राखी मलाई अझ दुःख दे ।'