विराटनगर । निर्वाचन आयोगका अनुसार प्रतिनिधिसभाको १६५ र प्रदेश १ को प्रदेशसभाका ९३ सिट मध्ये प्रतिनिधिसभातर्फ ४१ जना र प्रदेशसभामा ५५ जना महिलाले उम्मेदवारी दिए । मुख्य प्रतिष्पर्धी भने सत्ता गठबन्धनभित्रका तीन दलबाट उठाइएका र नेकपा एमालेबाट उम्मेदवारी दिएकाहरु छन् ।

प्रदेश १ का केही मुख्य प्रतिष्पर्धी पुरुष उम्मेदवार छैटौं पटकसम्म चुनावी मैदानमा उत्रिएका छन् । महिला उम्मेदवारहरुले पनि त्यसरी पटक–पटक चुनाव लड्दै आएका पुरुषविरुद्ध सशक्त उम्मेदवारी दिएका छन् ।

---

आउँदो मंसिर ४ गते हुने प्रतिनिधिसभातर्फको निर्वाचनमा प्रदेश १ बाट प्रमुख दलहरुले महिलालाई न्यून संख्यामा उम्मेदवार बनाएका छन् । मनोनयन दर्ता गरेका उम्मेदवारहरुको संख्या ठूलो भएपनि प्रायः महिला उम्मेदवारहरु साना दल र स्वतन्त्रतर्फका रहेका छन् । मुख्य प्रतिष्पर्धी ठूला दलले प्रतिनिधिसभामा पाँच र प्रदेशसभामा पाँच गरी १० जनालाई टिकट दिएर उम्मेदवार बनाएका हुन् ।

प्रदेश १ मा नेपाली कांग्रेसबाट २, एमालेबाट २ र राप्रपाबाट एकजना महिला उम्मेदवार प्रतिनिधिसभातर्फ उम्मेदवार रहेका छन् । उनीहरु सवैका मुख्य प्रतिष्पर्धीहरु भने पटकैपिच्छे चुनाव लड्दै आएका पुरुषहरु छन् ।

नेपाली कांग्रेसबाट मोरङ–२ मा सुजाता कोइराला, तेह्रथुुममा सीता गुरुङ, एमालेबाट सुनसरी–३ मा भगवती चौधरी, उदयपुर–१ मा मञ्जुकुमारी चौधरी र राप्रपाबाट मोरङ–३ मा रेखा थापा प्रतिनिधिसभातर्फका सशक्त उम्मेदवार हुन् । 

मोरङ–२ बाट सुजाताले टिकट पाएकी छन् । ६ वटा क्षेत्रहरु मध्ये अघिल्लोपटक बाम गठबन्धनले पाँचवटा क्षेत्र जित्दा कहिल्यै प्रत्यक्ष चुनाव नलडेका डा.मिनेन्द्र रिजालले मोरङ–२ मात्रै जोगाएका थिए । रिजाल अहिले उम्मेदवार छैनन् । 

सुजाता पनि अहिलेसम्म प्रत्यक्ष उम्मेदवार बनेकी छैनन् । उनी यसअघि समानुपातिक सांसद भइसकेका कारण पुनः समानुपातिकतर्फ उम्मेदवार हुन नपाउने मापदण्डले मोरङ–२ मा मिनेन्द्रलाई पन्छाउन सफल भइन् । उनी नेकपा एमालेबाट सोही क्षेत्रबाट दोस्रो संविधानसभा निर्वाचनमा निर्वाचित नेकपा एमाले मोरङका वर्तमान अध्यक्ष ऋषिकेश पोखरेलसँग भिड्दैछिन् । पोखरेल २०७४ मा कांग्रेसका डा.रिजालसँग पराजित भएका थिए । 

तेह्रथुमको एक मात्र प्रतिनिधिसभा क्षेत्रमा कांग्रेसकी उम्मेदवार सीता गुरूङ र एमालेका डा.विजय सुब्बाबीच प्रतिस्पर्धा निश्चित भइसकेको छ । गुरूङले २०७४ को चुनावमा तत्कालीन बाम गठबन्धनका उम्मेदवार भवानीप्रसाद खापुङसँग पराजित भएकी थिइन् । यसपटक भने सत्ता गठबन्धनको आड पाएकी दोस्रो संविधानसभाकी सदस्य एवं पूर्व राज्यमन्त्री गुरुङले एमाले केन्द्रीय निर्वाचन आयोगका अध्यक्ष एवं प्रतिनिधिसभाका निवर्तमान् समानुपातिक सांसद डा.सुब्बासँग भिडेकी हुन् ।
२०४८ यता १८ पटक मन्त्री भइसकेका विजयकुमार गच्छदार संसदीय राजनीतिका निकै चतुर खेलाडी मानिन्छन् । गच्छदार सुनसरी–३ बाट फेरी उम्मेदबार बन्दै गर्दा उनीविरुद्ध तेस्रो पटक उम्मेदवारी दिएकी एमालेकी भगवती चौधरी यसपटक जसरी पनि जित्ने दाऊमा छिन् । ललिता निवास जग्गा प्रकरणमा जेलसमेत परेका गच्छदारको ओरालो राजनीतिक यात्राको फाइदा लिन चौधरीले यसपटक भरमग्दुर प्रयास गर्ने बताइसकेकी छन् । उनी २०७४ को निर्वाचनमा गच्छदारसँग ३ सय २१ मतले मात्रै पराजित भएकी थिइन् ।

नेकपा एमालेबाटै उदयपुरको क्षेत्र नम्बर १ बाट प्रतिनिधिसभा सदस्यको टिकट पाएकी मञ्जुकुमारी चौधरीले सोही क्षेत्रबाट दुई पटक निर्वाचित भएका कांग्रेस नेता डा.नारायण खड्कासँग प्रतिष्पर्धा गर्दैछिन् । २०७४ पनि डा. खड्काकै विरुद्धमा लडेकी चौधरी ५ सय ४८ मतले पराजित भएकी थिइन् । चौधरीले दोस्रो संविधानसभा निर्वाचनमा उदयपुर–२ बाट चुनाव लडेकी कांग्रेसकी प्रमिला राईलाई २३ मतले पराजित गरेर रोचक नतिजा निकालेकी थिइन् ।

ठूला दलका दुई पुरुष उम्मेदवारका विरुद्ध मोरङ–३ मा उत्रिएकी राप्रपाकी रेखा थापा पनि बलियो प्रतिष्पर्धीका रुपमा उदाएकी छन् । नेकपा एमालेका पोलिटव्यूरो सदस्य तथा निवर्तमान् सांसद भानुभक्त ढकाल र कांग्रेसबाट उम्मेदवार बनेका नोबेल मेडिकल कलेजका संचालक सुनिल शर्माबीच कडा प्रतिष्पर्धा निम्तिंदै गर्दा ‘एक्सन हेरोइन’ का रुपमा स्थापित भएकी थापाको इन्ट्रीले मोरङ–३ को नतिजा अहिल्यै अनुमान गरिहाल्ने अवस्थाको छैन । थापा पनि दिनरात भइरहेका चुनावी भेला, बैठक, चोक चौताराका कोणसभामा भोट माग्दै आइरहेकी छन् । थापाको उम्मेदवारीले ढकाल र शर्मासँगको त्रिपक्षीय भिडन्तको तय गरिदिएको स्थानीयहरु बताउँछन् । 

प्रदेश १ मा सत्ता गठबन्धनबाट नेकपा माओवादी केन्द्र र नेकपा (एकीकृत समाजवादी) बाट एकजना महिलाले पनि टिकट पाएनन् । तर प्रत्यक्षतर्फको ४६ सिटमा नेपाली कांग्रेस महिला उम्मेदवारविहिन भएर चुनावी मैदानमा उत्रिएको छ । प्रदेश १ मा नेकपा एमालेले २, माओवादी केन्द्रबाट २ र नेकपा (एस) बाट २ जना महिला उम्मेदवार प्रत्यक्षतर्फको प्रमुख प्रतिष्पर्धी बनेका छन् ।

एमालेबाट मोरङको क्षेत्र नं. ६ (१) मा रीता न्यौपाने र इलामको क्षेत्र नं. १ (१) मा शोभा पराजुलीले उम्मेदवारी दिएका छन् । न्यौपाने एकपटक चुनावी प्रतिष्पर्धाको अनुभव बटुलिसकेकी उम्मेदवार हुन् । उनी २०७४ को स्थानीय तह निर्वाचनमा मोरङको बुढीगंगा गाउँपालिकाको उपाध्यक्षमा ४१३ मतले तत्कालिन मधेसी जनअधिकार फोरम (लोकतान्त्रिक) की अमृता गच्छदारसँग पराजित भएकी थिइन् । यसपटक भने प्रदेशसभाको टिकट सहजै पाएकी उनले नेकपा माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल (प्रचण्ड) का कान्छा ज्वाँई जीवन आचार्यसँग भिड्दैछिन् । गत निर्वाचनमा पनि मोरङ ६ (क) मै उठेर कांग्रेससँग पराजित भएका आचार्यसँग यसपटक कांग्रेसकै साथमा चुनाव लड्दैछन् ।

प्रदेशसभातर्फ इलाम–१ (क) भने यसपटक महिला–महिलाबीच चुनावी भिडन्त हुँदैछ । एमालेबाट इलाम–१ (क) मा टिकट पाएकी पराजुली अर्की महिला उम्मेदवार नेकपा (एकीकृत समाजवादी) की खिनु लङ्वा लिम्बुसँग भिड्दैछिन् । अघिल्लोपटक बाम गठबन्धनबाट उठेकी खिनुले कांग्रेसका उम्मेदवारलाई दोब्बर मतले पराजित गरेकी थिइन् । सन्दकपुर गाउँपालिकाकी निवर्तमान उपाध्यक्ष समेत रहेकी पराजुली संसदीय राजनीतिमा आफ्नो पहिलो सफलता दर्ता गराउने प्रयासमा लागेकी छन् ।

एकीकृत समाजवादीकै समानुपातिक सांसद सरीता थापा प्रत्यक्षतर्फ चुनाव लड्दैछिन् । उनी संखुवासभाको प्रदेशसभा (२) मा एमालेका प्रत्यासी विदुर कुमार लिंथेपसँग भिड्ने भएकी हुन् । एमालेकी तत्कालीन समानुपातिक सांसद थापा माधवकुमार नेपालले गठन गरेको एकीकृत समाजवादीतिर गएकी थिइन् ।
माओवादी केन्द्रबाट अघिल्लो समानुपातिक सांसद भएर पाँच बर्ष प्रदेश १ को उपसभामुख सम्हालेकी सरस्वती पोखरेल सुनसरी–३ (१) बाट प्रत्यक्षतर्फ उठेकी छन् । प्रदेश १ मा सत्ता गठबन्धनमा १९ सिट पाएको माओवादीबाट पोखरेलले प्रत्यक्ष लड्ने मौका पाएकी हुन् । पोखरेलसँग एमालेका रोहित बहादुर कार्की प्रतिष्पर्धामा उत्रिएका छन् ।

माओवादीकी कुसुमकुमारी श्रेष्ठ र एमालेका इन्द्रमणि पराजुली धनकुटाको प्रदेशसभा (ख) मा चुनाव लड्दैछन् । श्रेष्ठ प्रदेशसभाकै निवर्तमान् समानुपातिक सांसद हुन् भने पराजुली यसअघि पनि सोही क्षेत्रबाट निर्वाचित भएका हुन् । धनकुटा जिल्लाको राजनीतिमै प्रभाव पार्ने पराजुलीसँग कांग्रेसको साथ लिएर श्रेष्ठ भिड्दैछिन् ।