जनकपुर-जयनगर रेल सञ्चालनको यस्तो छ तयारी

जनकपुरधाम– करिब डेढ वर्षदेखि किनेर थन्किएको रेल भोलिदेखि सञ्चालनमा आउने भएको छ । नेपाल र भारत दुबै देशका प्रधानमन्त्रीले चैत १९ गते संयुक्त रुपमा उद्घाटन गर्ने भएका छन् ।

भारतको राजधानी दिल्लीबाट नेपालका प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवा र भारतका प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी संयुक्त रुपमा भर्चुअल माध्यमले हरियो झण्डा देखाएर दिनको १२ बजे उद्घाटन गर्ने कार्यक्रम रहेको छ ।

---

उद्घाटन कार्यक्रमका लागि सीमावर्ती जयनगर र जनकपुरधाममा ठूलो मञ्च निर्माण गरिएको छ । दिल्लीबाट उद्घाटन हुने भएपनि त्यसको दृश्य प्रोजेक्टरको माध्यमले जयनगर स्टेशनमा देखाइनेछ । तर उद्घाटन भएको घोषणा भौतिक पुर्वाधार तथा यातायात मन्त्री रेणु यादवले उद्घाटन भएको जनकपुरधाममा आयोजित कार्यक्रममा घोषणा गर्ने नेपाल रेलवेका महाप्रबन्धक निरञ्जन झाले बताए ।

उद्घाटन दृश्य हेर्न विशिष्ट व्यक्तिहरुका लागि जयनगर आवातजावत गर्न दुईवटा बसको व्यवस्था गरेको छ । उद्घाटनपछि ती रेल जयनगरबाट कुर्था जानेछ, सो क्रममा बाटोमा स्थानीय विद्यार्थीले फुलको गुच्छा लिएर स्वागत गर्नेछन् र स्वागत गर्ने ती विद्यार्थीहरुलाई रेलमा चढाएर पुनः फर्किने बेलामा गन्तव्यसम्म पु¥याइने महाप्रबन्धक झाले जानकारी दिए ।

रेल उद्घाटनपछि नियमित सञ्चालनमा आउने बताउँदै महाप्रबन्धक झाले सञ्चालनका लागि नयाँ अध्यादेश अनुसार कर्मचारी व्यवस्थापन लगायतका सबै प्रक्रिया पूरा भइसकेकोले नियमित रुपमै दैनिक दुई पटक सञ्चालन हुने बताएका छन् ।  

भारतको जयनगरदेखि महोत्तरीको बर्दिवाससम्म ६९ किलोमिटर रेलमार्ग तीन खण्डमा बनिरहेको छ । जसमध्ये प्रथम चरणमा जयनगर–कुर्था ३५ किलोमिटर, दोस्रो चरणमा धनुषाको कुर्थादेखि महोत्तरीको भंगहासम्म १७ किलोमिटर र तेस्रो चरणमा महोत्तरीको भंगहादेखि बर्दिवाससम्म १७ किलोमिटर खण्डमा रेल्वे सेवा सञ्चालनमा ल्याउने रेल विभागको योजना रहेकोे छ ।

पहिलो चरणमा भारतको जयनगरदेखि जनकपुरको कुर्थासम्म ३५ किलोमिटर रेल्वे सेवा सञ्चालनको लागि आवश्यक पूर्वाधार र कर्मचारी र भाडा दर निर्धारणलगायतका सबै व्यवस्थापन भइसकेपछि शनिबारदेखि नियमित रुपमा सञ्चालनमा आउनेछ ।

दोस्रो चरणमा सञ्चालनको जनकपुरको कुर्थादेखि महोत्तरीको भंगहासम्म १७ किलोमिटरमा लिक निर्माणको काम चलिरहेको छ र तेस्रो चरणको जग्गा अधिग्रहणको काम भइसकेको छ । भारत सरकारको ८ अर्ब ७७ करोड नेपाली रुपैयाँ सहयोगमा निर्माण हुने जयनगर–विजलपुर–बर्दिबाससम्म ६९ किलोमिटर रेल मार्ग निर्माण गर्ने परियोजना रहेको छ ।

पहिलो चरणमा संचालनका लागि किनेर ल्याइएका रेल डिजेल ईलेक्टिक मल्टिपल युनिट डिजेल र विधुत दुवैबाट चल्ने अवस्थाको रहेको छ । विश्वमै नयाँ मोडेलका रुपमा ती रेललाई तयार गरिएको निर्माण कम्पनीले दाबी गरेको छ । डिपीसी १९०१ र डिपिसी १९०२ नम्बरको दुवै रेल १६ सय हर्स पावरका हुन् । प्रतिघण्टा ११० किलोमिटरको स्पीडमा चल्ने सक्ने रेल एक पटकमा १ हजार ३ सय सम्म यात्रीले यात्रा गर्न सक्छन् । एउटै ईन्जिन भएपनि दुबै तर्फबाट चलाउन सकिने रेलको एउटा बोगीमा ७० वटा सिट रहेको छ ।

२० मिटर लामो रेलको ईन्जिनवाहेक एक एसी र २ जेनरल बोगी रहेको छ । प्रति किलोमिटर २ लिटर डिजेलको अभरेज दिने रेलमा आवश्कयता अनुसार थप ४ वटा बोगीसम्म जोडन सकिने निर्माण कम्पनीको दाबी रहेको महाप्रबन्धक झाले बताए । रेलका बोडिङहरुको यात्रीहरुले आफूसँग ल्याउने झोला ब्यागहरु राख्ने स्थान बनाईएको छ भने प्रत्येक बोगीमा शौचालयको व्यवस्था गरिएको छ । एसीबाहेक अन्य जेनरेल बोगीमा ठाउँठाउँमा पंखा लगाईएको छ ।

१९९४ सालमा इस्ट इन्डिया कम्पनी सरकारले नेपालको जंगलबाट काठ लग्नका लागि रेल्वे लाइन विस्तार गरेको थियो। त्योबेला कोइलाबाट चल्ने रेल नेपाल भित्रिएको थियो ।

पछि भारत सरकारले १८ वटा बगीसहित वाष्प इन्जिन सहयोग गरेको थियो । २०५१ सालदेखि स्टिम इन्जिनयुक्त रेल संचालनमा आएको थियो । २०६१ माघ रेल बन्द भएको थियो।अहिले नेरोगेजबाट ब्रोडगेजमा परिणत गरिएको हो ।