मध्य असारसम्म ४३ प्रतिशत रोपाइँ, कर्णालीमा विदेशी चामलकै भर

सुर्खेत । वीरेन्द्रनगरकी मनकली बुढाले पछिल्ला वर्षहरुमा ढिला गरि रोपाइँ गर्ने गर्छिन् । विगतका वर्षहरुमा मध्य असारसम्म रोपाइँ सकिने गरेकोमा पछिल्ला वर्षहरुमा ढिला गरि रोपाइँ सकिने गरिएको बताइन् । कहिले पानी अभाव त कहिले मल अभावका कारण समयमै रोपाई गर्न नसकिएको उनको भनाई छ ।

 ‘खडेरीका कारण कुलोमा पानी आउन सकेन, अलिअलि मात्र आएको पानीले जेनतेन बिउ राखे पनि रोपाइँ गर्न सकिएन’ उनले भनिन्, ‘यसपटक अघिल्ला वर्षमा भन्दा ढिला भयो ।’

---

गएको वर्ष समयमै मल नपाउँदा ढिला गरि रोपाइँ गरेका कृषक हर्क चौधरी यसपालि पानीको अभावका कारण ढिला गरि रोपाइँ गर्ने तयारीमा छन् । उनको ६ कठ्ठा खेतमा मध्येअसारसम्म आधा मात्र धान रोपाइँ भएको छ । गएको वर्ष धान दिवस मनाइरहँदा उनले खेतमा धान रोपिसकेका हुन्थे । वर्षा ढिला हुँदा बल्ल रोप्न सुरू गरेको उनले बताए । नजिकै नहर र कुलो भएका क्षेत्रहरूमा पनि कुलोको पानी खेतसम्म पुग्न नसकेको उनको अनुभव छ ।

मनकली र हर्क मात्र होइनन् कर्णालीका अधिकांश कृषकको पीडा नै यही हो । जसका कारण समयमै खेती लगाउन नपाएको उनीहरुको गुनासो छ । 

गएको वर्षझैं यस वर्ष पनि कर्णाली प्रदेशभरका कृषकले विगतमा भन्दा ढिला रोपाइँ सुरु गरेका छन् । मनसुन भित्रिन ढिलाइ हुँदा रोपाइँमा समेत त्यसको असर परेको हो । मध्यअसार सकिँदासम्म पनि कर्णाली प्रदेशमा करिब ४३ प्रतिशत मात्रै रोपाइँ भएको छ । कृषि विकास निर्देशनालयका निर्देशक चित्र रोकायाका अनुसार गतवर्षको तुलनामा कम क्षेत्रमा धान रोपाइँ भएको हो । अधिकांश जमिनमा सिँचाइ सुविधा नभएको बताउँदै उनले मनसुन पनि ढिला प्रवेश गरेकाले कम रोपाइँ भएको उल्लेख गरे । मनसुन सुरु भएसँगै सुर्खेतका विभिन्न क्षेत्रमा रोपाइँ सुरु भएको उनको भनाइ छ । कृषि मन्त्रालयको तथ्याङ्कअनुसार कर्णालीमा कुल २ लाख ९९ हजार ३३९ हेक्टर क्षेत्रफल जमिन खेतीयोग्य छ । २ लाख १६ हजार  सय ८८० हेक्टर क्षेत्रफल जमिनमा मात्रै खेती गर्ने गरिएको छ । जसमध्ये ४५ हजार ४६८ हेक्टर क्षेत्रफलमा मात्र धान खेती हुन्छ ।

प्रदेशको कुल खेतीयोग्य जमिनमध्ये ३८ हजार ३३ हेक्टर क्षेत्रफलमा वर्षभरि सिँचाइ सुविधा पुग्ने गरेको छ भने ३० हजार ३०२ हेक्टर क्षेत्रफल आंशिक सिँचाइ हुने क्षेत्रमा पर्छ । समग्रमा कुल खेतीयोग्य जमिनको ३१.५१ प्रतिशत भूभागमा मात्र सिँचाइ सुविधा छ । यही सिचाँई सुविधा नहुँदा यहाँका कृषकहरु आकाशे पानीकै भर पर्न बाध्य छन् । 

विगतका वर्षहरूमा असार १५ अर्थात् धान दिवस मनाइरहँदा कर्णालीका अधिकांश क्षेत्रमा धान रोपाइँ सकिने गरेकोमा पछिल्ला वर्षहरूमा भने समयमै मल, बिउ र सिँचाइको उपलब्धता नहुँदा रोपाइँमा ढिलाइ हुँदै गएको छ । प्रदेशकै सबैभन्दा बढी धान खेती हुने सुर्खेत जिल्लामा हालसम्म २५ प्रतिशत रोपाइँ भएको छ । गत वर्ष यही अवधिमा २७ प्रतिशत रोपाइँ सम्पन्न भएको थियो । ढिलागरी मनसुन सुरु भएकाले धान रोपाइँ सोचेअनुसार हुन नसुकेको भूमि व्यवस्था, कृषि तथा सहकारी मन्त्रालयका प्रवक्ता धनबहादुर कठायतले बताए ।

रोपाइँ नै ढिला हुँदा उत्पादनमा कमी आउने चिन्ता छ कृषकलाई । यो वर्ष सबैभन्दा धेरै रोपाइँ जुम्लामा ९० प्रतिशत भएको छ भने सबैभन्दा कम रोपाइँ सुर्खेतमा २५ प्रतिशत मात्रै भएको छ । अन्य जिल्लामा पनि यही अनुपातमा धान रोपाई भइरहेको कृषि निर्देशनालयले जनाएको छ । यसवर्ष ढिलोगरी मनसुन लागेकाले किसानले धेरै रोपाइँ गर्न सकेका छैनन् ।

यसैगरी, नियमित वर्षा नहुँदा उनीहरूले बोरिङको भरमा सिँचाइ गरेर रोपाइँ गर्नुपर्ने वाध्यता रहेको छ । डीएपी मल नपाएपछि मलबिनै रोपाइँ गर्न बाध्य भएको उनीहरूको गुनासो छ । यसरी समयमै खेती नहुँदा उत्पादनमा समेत कमी आउने गरेको छ । जसका कारण प्रदेशमा विदेशी चामलकै भर पर्नुपर्ने अवस्था छ । प्रदेशमा हरेक वर्ष बढीमा डेढ लाख मेट्रिकटन खाद्यान्न उत्पादन हुन्छ तर, यहाँको जनसंख्यालाई खाद्य सुरक्षित बनाउन तीन लाख २८ हजार ९३५ मेट्रिक टन खाद्यान्न आवश्यक पर्छ । यहाँको आवश्यकता अनुसार उत्पादन नहुँदा वर्षेनि विदेशी चामल आयात हुने गरेको छ ।