सुदूरपश्चिमको एकमात्र उपलब्धी : गेटा मेडिकल कलेज

धनगढी : देशमा गणतन्त्र स्थापना भएपछि सुदूरपश्चिमवासीका अपेक्षा धेरै थिए । एकात्मक सत्ताको दृष्टि नपुगेको सुदूरपश्चिमले संघीयताको कार्यान्वयनसंगै मुहार फेर्ने आसा बोकेको थियो । वर्षाैदेखि चर्चामा रहेका तर सुरुवात समेत नभएका आयोजनाको निर्माण हुने अपेक्षा थियो ।

तर पश्चिम सेती जलविद्युत आयोजना, पञ्चेश्वर, चिसापानी कर्णाली, सेती लोकमार्ग, महाकाली करिडोर, धनगढी दीपायल द्रुत मार्ग, सुख्खा बन्दरगाह, औद्योगीक क्षेत्र लगायतका योजना अहिले पनि ओझेलमै छन् । अधिकाशं आयोजनाको निर्माण समेत सुरु भएको छैन भने निर्माण सुरु भएका आयोजना पनि वषौदेखि अलपत्र छन् ।

---

पञ्चायती व्यवस्थादेखि नै सुदूरपश्चिममा मेडिकल कलेज निर्माण हुने चर्चा थियो । तर गणतन्त्र स्थापना हुन अघिसम्म भने मेडिकल कलेजको निर्माणबारे अन्यौलता नै थियो । २०६६ मा तत्कालीन सरकारले गेटा मेडिकल कलेज निर्माणको घोषणा गर्दै बजेट विनियोजन गरेपछि प्रदेशवासीमा खुसीको सञ्चार भयो ।

तर वन क्षेत्रमा मेडिकल कलेज निर्माण गर्नुपर्ने र वनले वर्षाैसम्म सहमति नदिएपछि मेडिकल कलेज निर्माणको प्रक्रिया पनि अगाडि बढेन । वातावरणीय प्रभाव मूल्यांकन र रूख कटान आदेशमा ढिलाइ हुँदा ०७३ पछि मात्रै मेडिकल कलेजको पूर्वाधार निर्माण सुरु भयो । २०७१ मै भवन निर्माणका लागि शिलान्यास भएकोमा ०७३ सालदेखि नै भौतिक संरचनाको निर्माणले तिव्रता पायो । अहिले मेडिकल कलेजको निर्माण अन्तिम चरणमा पुगेको छ ।

गेटा मेडिकल कलेज पूर्वाधार निर्माण विकास समितिका कार्यकारी निर्देशक भीमबहादुर साउदले भौतिक प्रगति ८० प्रतिशत पुग्नै लागेको बताए । उनका अनुसार प्रशासनिक भवनको काम ९० प्रतिशत सकिएको छ ।

‘साढे पाँचतले अस्पताल भवनको पनि ९० प्रतिशत काम सम्पन्न भएको छ । अस्पताल भवनको दोस्रोपटक थप गरिएको समय आगामी पुसमा सकिँदै छ,’ उनले भने, ‘चिकित्सक, नर्सिङ र कर्मचारी आवासगृहका आठवटा भवनको काम पनि भइरहेको छ । कलेज भवनको निर्माण भने सम्पन्न भएको छ ।’ उनका अनुसार अहिले थप आवासगृहका भवन, कम्पाउण्ड वालको निर्माण भइरहेको छ भने फोहोर व्यवस्थापनका लागि पनि प्रक्रिया अगाडि बढेको छ ।

साउँदले आगामी चैत महिनाभित्रै भौतिक निर्माण सम्पन्न हुने जानकारी दिए । गेटामा रहेको ५१ दशमलव आठ हेक्टर क्षेत्रमा स्थापना भइरहेको मेडिकल कलेजमा एमबीबीएस अध्यापनसंगै ६ सय शैयाको अस्पताल सञ्चालन गर्ने सरकारको लक्ष्य छ । अहिलेसम्म  भौतिक संरचना निर्माणमा तीन अर्ब ८० करोड खर्च भइरहेको छ । 

भौतिक प्रगति उत्साहजनक भए पनि अहिलेसम्म सञ्चालनको ढाँचा भने तय भएको छैन् । कतिपयले मेडिकल कलेज नै हुनुपर्ने बताएका छन् भने कतिपयले स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान बनाउनु पर्ने अडान लिएका छन् । कार्यकारी निर्देशक साउदले भने, ‘ढाँचाको टुङ्गो नलागे पनि सुरुमा अस्पताल सञ्चालन गर्न निर्देशन भएपछि अहिले अस्पताल सञ्चालनका लागि आवश्यक उपकरण छनोट गर्न चिकित्सकको टोलीलाई जिम्मा दिइएको छ । उक्त टोलीले उपकरण छनोट गरेपछि खरिदको प्रक्रिया अगाडि बढ्नेछ । अर्को वर्षको सुरुवातमा अस्पताल सञ्चालन गर्ने तयारी छ ।’

शिक्षा मन्त्रालयले एकीकृत प्रतिष्ठान विधेयक ड्राफ्ट गरी सैद्धान्तिक सहमतिका लागि पठाइएको छ । तर मन्त्रिपरिषद्बाट स्वीकृत भएर प्रतिनिधिसभामा छलफलका लागि भने जान सकेको छैन् । अब हिउदे अधिवेशन सञ्चालन भएपछि उक्त विधेयक अगाडि बढ्ने छ। 

पूर्व स्वास्थ्य तथा जनसंख्या राज्यमन्त्री भत्तवहादुर बलायरले गेटा मेडिकल कलेजको सञ्चालनको प्रारुप छिटो तय गर्नुपर्ने बताए । उनले भने, ‘गणतन्त्र स्थापना भएपछि सुदूरपश्चिमको एकमात्र उपलब्धी भनेकै गेटा मेडिकल कलेज हो । यसको प्रारुप छिट्टै तयार गर्नुपर्छ ।’