संकटमा फ्रेन्च फुटबल लिग, खराब लयमा मार्से

च्याम्पियन्स लिगमा जुनसुकै क्लबले पनि खराब प्रदर्शन गर्न सक्छ । तर च्याम्पियन्स लिगमा खराब प्रदर्शन गर्न त्यो ठाउँसम्म त पुग्नुपर्‍यो नि । अथवा प्रतियागिता छनौटमा सफलता । छनौट हुन नै महाभारत । जुनसुकै क्लब युरोपियन क्लब फुटबलको पहिलो श्रेणीको प्रतियोगिताका लागि कहाँ योग्य हुन्छ र । 

फ्रेन्च क्लब मार्सेका प्रशिक्षक आन्द्रेस भिल्लास बोएसले ठ्याक्कै यही भनेका थिए । ‘च्याम्पियन्स लिगका लागि हामी छनौट त भयौं । तर हाम्रो खेल निकै खराब छ ।’ लगातार तीन खेलमा हार ब्यहोरेपछि र्पोचुगिज प्रशिक्षकको प्रतिक्रिया थियो । यो सिजन च्याम्पियन्स लिगमा मार्से अंक विहिन त छदैछ । एक गोल पनि गर्न सकेको छैन । उल्टै सात गोल खाएको छ । र्पोटो, चेल्सी तथा टोटेनहमका पूर्वप्रशिक्षकले आफ्नो टीमका विषयमा गरेको विश्लेषण पुरा फ्रेन्च लिग (लिग वान) कै लागि लागू हुन्छ ।   

---

च्याम्पियन्स लिगको चौँथो चरणमा मार्से र्पोचुगलको एफसी र्पोटोसँग ३-० ले पराजित भयो । त्यो साता, युरोपियन क्लब फुटबलमा पराजित हुने फ्रेन्च क्लबमा मार्से एक्लो थिएन । च्याम्पियन्स लिग र युरोपा लिगमा भाग लिइरहेका पाँच क्लबमा, चारले हार ब्यहोरेका थिए । विजय हुने एक्लो क्लब लिल थियो । जसले युरोपामा एसी मिलानलाई सानसिरोमा ३-० ले पराजित गर्‍यो । 

फ्रेन्च क्लबहरूले यस सिजनमा च्याम्पियन्स लिगका ९ खेल खेलेका छन् । उनीहरू सात खेलमा पराजित भएका छन् भने एक-एक जित र बराबरी दर्ता गरेका छन् । पहिलो चरणका आधा खेलहरू सकिदा, मार्से र रेन्स आ-आफ्ना समूहको अन्तिममा छन् । त्यस्तै, फ्रेन्च लिग (लिग वान) विजेता पेरिस सेन्ट जर्मेन (पिएसजी) समूह ‘एच’ को तेस्रो स्थानमा छ । अहिलेकै लय जारी रहे कुनै पनि फ्रेन्च क्लब च्याम्पियन्स लिगको दास्रो चरणमा पुग्‍ने छैनन् । 

अब फेरी मार्सेतिर फर्किउ । मार्सेले सन् १९९३ को च्याम्पियन्स लिग जितेको थियो । तर मार्से पछिल्ला ६ सिजन च्याम्पियन्स लिगबाट बाहिरै रह्यो । यसपटक मार्से च्याम्पियन्स लिगमा पहिलो खेलबाटै पराजित भएको छ । मार्से पहिलो खेलमा ग्रिक टोली ओलम्पियाकोससँग १-० ले पराजित भयो । दोस्रो खेलमा म्यानचेस्टर सिटीसँग । तर तेस्रो हार पिडादायी थियो । खेलको सुरुवातमै मार्सेका अनुभवी खेलाडी डिमिट्री पायट पेनाल्टीमा चुके । त्यस खेलमा मार्से सजिलै पराजित भयो । मार्सेले च्याम्पियन्स लिगमा पछिल्ला १२ खेलमध्य एउटामा पनि विजय हासिल गर्न सकेको छैन ।  
  
तर च्याम्पियन्स लिगमा खराब लय मार्सेको मात्र छैन । अन्य फ्रेन्च क्लब पनि गतिलो नतिजाका लागि सघंर्षरत छन् । पिएसजी र लियोनलाई छाड्ने हो भने, अन्य फ्रेन्च क्लब च्याम्पियन्स लिगको पछिल्ला २६ खेलमा पराजित छन् । गत सिजन, लिलले ६ खेलमा दुई अंक मात्र बटुलेको थियो । अनि त्यो भन्दा अघिल्लो वर्ष अर्को फ्रेन्च क्लब मोनाकोले एक अंक मात्र । 

समस्या च्याम्पियन्स लिगमा मात्र होइन, घरेलु लिग वानमा पनि देखिन्छ । पिएसजी र बाँकी १९ क्लबबीच ठुलो खाँडल छ । पिएसजी बाहेकका फ्रेन्च क्लबहरूबीच ठूलो फरक छैन । उनीहरू पर्याप्त युवा खेलाडी उत्पादन गर्छन । सुन्दर फुटबल खेल्छन् । नपत्याए, लेन्स र रिम्सबीचको खेलको नतिजा हेरे हुन्छ । अंक तालिकाको मध्यमा रहेका दुई क्लबले ४-४ को रोमाञ्चक बराबरी खेलेका थिए । तर च्याम्पियन्स लिगमा लगातार गनुपर्ने यात्रा, महत्वपूर्ण खेलाडीहरूले बोक्ने चोट र अधिकांश खेलाडीहरूले राष्ट्रिय टोलीमा उपस्थित हुनुपर्ने बाध्यताका बाबजुद पनि पिएसजी लिग वानमा छुन नसकिने टीम बनेको छ ।

रेन्स, पिएसजीसँग खेल्न पेरिस पुग्दा घरेलु टीम किलियान एमबाप्पे, नेयमार, माउरो इकार्दी र मार्को भेराटी जस्ता मूख्य खेलाडीहरू बिना नै मैदानमा उत्रियो । तर पछिल्लो समय बलियो प्रदर्शन गरिरहेको रेन्सलाई हराउन पिएसजीले खासै मेहेनत गर्नु परेन । त्यसो त पिएसजी लिगको सुरुवाती खेलहरूमा पराजित नभएको होइन । तर लिग वान, सर्मथकहरूले अनुमान गरेजस्तो तरिकाले किन अगाडि बढ्थ्यो र । यसपटक लिग उपाधी होड खुल्ला हुनेछ भन्ने अनुमान गरिहदाँ पिएसजीले बलियो लय समात्यो । अहिले पिएसजी लिग वानको अग्रस्थानमा छ । दास्रो स्थानमा रहेको लिल पाँच अंकले पछाडी छ । 

यस पटक युरोपका ठूला लिगहरू अनुमान नै गर्न नसकिने तरिकाले अघि बढिरहेका छन् । स्पेनिस ला-लिगामा रियल सोसिडाड, भिल्लयारियल र एथलेटिको म्याड्रिडले शिर्ष तीन स्थान ओगटेका छन् । त्यस्तै प्रिमियर लिगमा लेस्टर सिटी र टोटेनहम अरु क्लबहरू भन्दा अगाडि छन् । अनि, इटलियन सिरी ए मा अनपेक्षित रूपमा एसी मिलान र सासुओलोले युभेन्टस, इन्टर मिलान, नेपोली जस्ता क्लबहरूलाई माथ खुवाइरहेका छन् । तर लिग वानमा भने केहि अनपेक्षित भएको छैन । सधै जसो पिएसजी अगाडि छ । 

प्रिमियर लिग र ला-लिगा वित्तिय हिसाबमा अरु लिगहरू भन्दा बलिया छन् । कारण, टिभी मनि । अर्थात विश्वभर यी लिगहरू प्रशारण हुन्छ । ठूलो रकममा यी लिगहरूको प्रशारण अधिकार किनिन्छ । तर फ्रेन्च लिग र प्रिमियर लिग ला-लिगा जसरी महङगोमा बिकी हुन सकेका छैनन् । 

फ्रेन्च लिगको प्रशारण अधिकार किन्न ठूलो रकम कबोल हुँदै थियो । तर स्थिति सोचे अनुसारले अगाडि बढेको छैन । गत सिजन, फ्रेन्च लिगले सपेनको मिडिया प्रो नाम गरेको कम्पनीसँग १.१५ बिलियन युरो (प्रति वर्षका लागि) बराबरको सम्झौता गर्‍यो । सम्झौता आगामी चार सिजनका लागि लागू हुने भन्ने थियो । यो सम्झौता कार्वन्यन भएको भए फ्रेन्च लिग युरोपका लिगहरूमध्ये दोस्रो धेरै टिभी मनी पाउने लिग बन्ने थियो । यो स्तरको रकमले फ्रेन्च लिगलाई आर्थिक रूपमा बलियो बनाउथ्यो । त्यसपछि अन्य लिगका क्लबहरूले फ्रान्सका क्लबबाट सजिलै खेलाडी किन्न सक्ने अवस्थाको अन्त्य हुन्थ्यो । 

तर मिडिया प्रोले वाचा गरे अनुसारको रकम तिर्न सकेको छैन । त्यसकारण, फ्रेन्च क्लबहरूले प्रशारण अधिकार बेचेर अपेक्षा गरे अनुसारको रकम पाउने छैनन् । मिडिया प्रोले लिग वान व्यवस्थापनलाई गत अक्टोबरको किस्ता त तिर्न सकेन नै, सम्झौता मै हेरफेर गर्न प्रस्ताव गरिरहेको छ । रकम अभावमा लिग वानले बैंकबाट ऋण लिने सम्मको अवस्था आइसक्यो । मिडिया प्रोको प्रस्तावमा छलफल भइसकेको छैन, तर चिनियाँ मालिक रहेको यो कम्पनीले लिग वानलाई कबोल गरे अनुसारको सम्झौता रकम तिर्न सक्ने छैन । 

कोभिड-१९ (कोरोना भाइरस) का कारण गत सिजन पूरा हुन सकेन । यस सिजन रंगशालामा समर्थकहरूलाई प्रवेश निषेध छ । सर्मथकहरूलाई टिकट बेच्न नपाएपछि क्लबहरूको आर्थिक अवस्था बिग्रने नै भयो । त्यसमाथि पनि प्रशारण अधिकार बेचेबापत पाउने रकम नपाएपछि फ्रान्सका धेरै जसो क्लबहरू डुब्ने अवस्थामा पुग्नेछन् । 

मार्सेका प्रशिक्षक बोएसले त्यत्तिकै भनेका होइनन्, ‘यदी मार्सेसँग पैसा हुन्थ्यो भने प्रशिक्षक म होइन पेप गर्डिओला हुन्थे’ भनेर । न त मार्सेसँग पैसा छ, न त फ्रेन्च लिग व्यवस्थापनकै आर्थिक अवस्था राम्रो छ । 

लिग वान ठूलो परिवर्तनको पर्खाइमा छ । लिग वानसँग सबथोक छ । क्लबहरूको गहिरो इतिहास छ । विश्वस्तरिय खेलाडीहरू उत्पादन भइरहेका छन् । क्लबहरूबीच बलियो प्रतिद्वन्द्वीता छ । पर्याप्त सर्मथकहरू छन् । बस् प्रिमियर लिग वा ला-लिगाको जस्तो पैसा छैन । तर फेरि, फ्रान्स विश्वकप बिजेता पनि त हो नि । फ्रेन्च फुटबल लिग गरिब छ भनिरहदाँ यो महत्वपूर्ण तथ्य बिर्सन हुदैन । 

गत सिजन कोभिड–१९ का कारण फुटबल रोकियो । तर केही महिनापछि प्राय ठूला लिगहरूलाई दर्शकबिनाका रगंशालामा सञ्चालन गरियो । लिग वान भने पुनः सुचारु भएन । विश्व नै कोभिडका कारण आक्रान्त छ । विश्व अर्थतन्त्र थला परेको छ । त्यसबाट फुटबल अछुतो रहने कुरा भएन । फ्रेन्च लिग वानलगायतका युरोपका ठूला लिगहरू विश्व अर्थतन्त्रसँग जोडिएका हुन्छन् । विश्व अर्थतन्त्र सुस्त हुदाँँ यी ठूला लिगहरूका प्रशारण अधिकार किन्नेदेखि प्रायोजन गर्ने कम्पनीहरू पछि हट्ने नै भए । 

तर अरुभन्दा लिग वान सबैभन्दा बढी प्रभावित हुने देखिएको छ । अरु लिगहरू टिभी मनीका कारण टिकिरहेका छन् । तर लिग वान भने रनभुल्लमा छ । लिगका पिएसजी बाहेकका क्लबहरू आर्थिक संकटमा छन् । आर्थिक अवस्था कमजोर हुदाँ न त लिग भित्रको प्रतिस्पर्धा बलियो हुन्छ, न त महादेशीय क्लब फुटबलमा इज्जत जोगिन्छ । 

फेरी मार्से तिर फर्किउ । मार्सेले जारी च्याम्पियन्स लिग सिजनमा खराब फुटबल खेल्नुमा दोष कसको ? पक्कै पनि क्लबकै । अनि लिग वानकोे आर्थिक हालत खराब हुनुमा दोष कसको ? पक्कै पनि लिग व्यस्थापनकर्ताहरूको । त्यसकारण पनि मार्सेको च्याम्पियन्स लिग लय र लिग वानको अवस्था तुलनायोग्य छ । दुबै खराब अवस्थामा छन् । 
दि गार्डियनबाट