जीवाश्म इन्धनलाई कम वा अन्त्य गर्न कोप-२८ मस्यौदाको आव्हान

दुबई - वार्ताकारहरूले शुक्रबार जलवायु कार्यमा संयुक्त राष्ट्रसंघीय सम्झौताको पहिलो मस्यौदा जारी गरेका छन् । मस्यौदामा जीवाश्म इन्धनलाई कम वा अन्त्य गर्न आव्हान गरिएको छ । यसबाट तेल समृद्ध मुलुक संयुक्त अरब इमिरेट्स (युएई) मा कोप-२८ वार्तामा एउटा ठूलो संघर्ष सुरु भएको छ ।

कोप२८ वार्तामा जीवाश्म इन्धनको भविष्यमाथि पहिला नै मतभेदहरू देखा परेका छन् । संयुक्त अधिराज्य र सिङ्गापुरद्वारा तयार पारिएको मस्यौदामा समावेश जीवाश्म इन्धनको ‘चरणबद्ध कमरअन्त्य’ को प्रस्तावहरू अत्यधिक विवादास्पद हुनेछन् ।

---

अन्तिम सम्झौतामा कोइला, तेल र ग्यासमाथि स्पष्ट प्रतिबन्ध समावेश गर्ने आव्हानले गति लिएको छ तर जीवाश्म इन्धनको उपयोगलाई सीमित गर्ने कुनै पनि प्रयासले कडा विरोधको सामना गर्नुपर्नेछ । दुबईमा आगामी दुई सातामा करिब दुई सय मुलुकका प्रतिनिधिहरू पृथ्वीलाई तातो बनाउने उत्सर्जनलाई सीमित गर्नका लागि अन्तिम प्रस्तावलाई ग्रहण गर्ने अपेक्षामा मस्यौदाका विवरणमाथि विचार विमर्श गर्नेछन् ।

पर्यवेक्षकहरूका अनुसार ‘फेजआउट (चरणबद्ध अन्त्य) ’ र ‘फेजडाउन (चरणबद्ध कम गर्ने)’ शब्दमा बहस जारी रहनेछ । यद्यपि कोप-२८ को प्रारम्भमा यस्तो भाषाको समावेश महत्त्वपूर्ण थियो । “यो कोप२७ मा प्रस्तुत गरिएको कुनै पनि कुराको तुलनामा महत्त्वाकांक्षी छ, त्यसैले विकल्पमा यो हुनु पनि एउटा ठूलो कदम हो”, फ्रान्सेली जलवायु थिङ्कट्याङ्क आइडिडिआरआईका विशेषज्ञ लोला भालेजोले भने । 

कोइलाको कमी वा चरणबद्ध समाप्ति वा ‘नयाँ कोइला होइन’ भन्ने मस्यौदा प्रस्तावले वार्ताको आधार तयार गर्नेछ । यो गत सेप्टेम्बरमा प्रकाशित एउटा हानिकारक प्रतिवेदनले जलवायु संकटको सामना गर्न विश्वले कति थोरै काम गरेको छ भनी प्रकाश पारेको ‘ग्लोबल स्टकटेक (विश्वव्यापी भण्डार)’ को औपचारिक प्रतिक्रिया हो 

गैरसरकारी सङ्गठन ग्लोबल सिटिजनका फ्रेइडेरिक रोडरले मस्यौदा भाषा धेरै टाढा नगएको बताए । “मस्यौदामा स्पष्टरूपमा सबै जीवाश्म इन्धनलाई चरण बद्ध तरिकाले कम गर्न नभई चरणबद्ध तरिकाले अन्त्य गर्न आव्हान गर्नुपर्छ, यसले कोइलाभन्दा पनि अघि बढ्नुपर्छ र ऊर्जा क्षेत्रलाई मात्र नभएर सम्पूर्ण अर्थतन्त्रलाई सम्बोधन गर्नुपर्छ”, उनले भने । 

यो वार्ता यस्तो महत्त्वपूर्ण समयमा भइरहेको छ जतिबेला सन् २०२३ कीर्तिमानी सबैभन्दा तातो वर्षको मार्गमा रहेको छ र उत्सर्जन अहिले पनि बढिरहेको छ । बिहीबार राष्ट्र सङ्घीय जलवायु प्रमुख साइमन स्टिलले दुबईमा प्रतिनिधिहरूसँग विश्वव्यापी तापक्रममा योगदान दिने जीवाश्म इन्धनलाई ‘अन्तिम गिरावटको सङ्केत’ दिन आग्रह गरे । 

कोप-२८ का अध्यक्ष एवं युएईको राष्ट्रिय तेल कम्पनीका प्रमुख सुल्तान अल जाबेरले वार्ताकारहरूसँग कुनै पनि अन्तिम सम्झौतामा ‘जीवाश्म इन्धनको भूमिकाको समावेशलाई सुनिश्चित गर्न’ आव्हान गरेका छन् ।  रासस