सम्झनामा बालकृष्ण सम

काठमाडौँ- नेपाली नाट्यसम्राट बालकृष्ण सम (विसं १९५९-२०३८) को १२२औँ जन्मजयन्ती आज विभिन्न कार्यक्रम आयोजना गरी मनाइएको छ । जन्मजयन्तीमा उनको व्यक्तित्व र कृतिबारे चर्चा गरिएको थियो । 

नेपाल सङ्गीत तथा नाट्य प्रज्ञा प्रतिष्ठानको आयोजना तथा नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठान र नेपाल लतिकला प्रज्ञा प्रतिष्ठानको सहकार्यमा काठमाडौँको नक्सालमा आज आयोजित कार्यक्रमका सहभागीले नाट्यसम्राट समको बहुआयामिक व्यक्तित्वका बारेमा आफ्ना धारणा राखेका थिए । नेपाल सङ्गीत तथा नाट्य प्रज्ञा प्रतिष्ठानकी कुलपति निशा शर्माले उनको नाटक गर्दा छुट्टै आनन्द आउने गरेको बताइन् । उनले भनिन्, 'समको चिसोचुल्हो नाटक गर्न एकदमै रहर लागेको छ, तर गर्न सकिएको छैन ।'

---

स्व समले विभिन्न आयाममा लेखेका मुख्य नाटकलाई विषय बनाएर चित्र सिर्जना गर्ने तयारी गरिएको कुलपति शर्माले जानकारी दिए । उनले प्रह्लाद, भीनसेनको अन्त्य, प्रेमपिण्ड, अन्धवेग, स्वास्नी मान्छे र चिसो चुल्होलाई विषय बनाएर चित्रकला प्रतियोगिता आयोजना गरिने बताए । 

कार्यक्रममा नेपाल ललितकला प्रज्ञा प्रतिष्ठानका कुलपति नारदमणि हार्तम्छालीले सम नाट्यसम्राट भए पनि उनले बनाएका चित्र उत्कृष्ट भएका स्मरण गरे । उनले शेक्सपियर शैलीलाई नेपालमा भित्र्याएर नाटकमा नयाँ आयाम थपेको स्मरण गर्दै कुलपति हार्तम्छालीले फोटो अनुसार जस्ताको तस्तै चित्र सिर्जना गर्न सक्ने क्षमता सममा थियो भने । 

समका बारेमा कार्यपत्र प्रस्तुत गर्दै त्रिभुवन विश्वविद्यालयका प्राध्यापक डा अशोक थापाले सम भर्सटायल व्यक्तित्व भएको बताए । उनी नाटककार, निर्देशकदेखि कलाकार, लेखक, कवि, चित्रकार, जीवनी र कविता लेख्नसक्ने मात्रै नभएर सैनिक पेसादेखि कुशल प्राध्यापकसमेत भएको उनले स्मरण गरे । नेपालमा दुखान्त नाटक नभइरहेको सन्दर्भमा समले शेक्सपियर शैलीलाई भित्र्याएर  नेपालमा नयाँ अभ्यासको थालनी गरेको डा थापाले बताए । 

कार्यक्रममा प्राध्यापक विष्णु ज्ञवालीले  कार्यपत्रमाथि टिप्पणी गरेका थिए । सो कार्यक्रममा कला समीक्षक रमेशनाथ खनालको लेखन तथा निर्देशन रहेको समको जीवनीमा आधारित वृत्तचित्र प्रदर्शन गरिएको थियो । कार्यक्रममा नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठानका कुलपति भूपाल राईले तीनवटै प्रज्ञा प्रतिष्ठानले परम्परागत शैलीलाई चिरेर दर्शनशास्त्र, समाजशास्त्र र संस्कृतिलाई गतिशील बनाउनुपर्नेमा जोड दिए ।

स्व समका भीमसेनको अन्त्य, अमरसिंह थापा, भक्त भानुभक्त, मोतीराम, रणदुल्लभ, ध्रुव, प्रह्लाद, तानसेनको झरी, मुटुको व्यथा, अमलेख, प्राणदान, स्वास्नीमान्छे, प्रेमपिण्ड, अन्धवेग, बोक्सी, मुकुन्द इन्दिरालगायत ऐतिहासिक नाटक रहेका छन् ।